Bronchoskopia jest badaniem, które pozwala określić stan dróg oddechowych. Dzięki niemu można również wykryć różne choroby układu oddechowego, np. nowotwory lub uszkodzenia oskrzela czy tchawicy. Bronchoskopia stanowi również uzupełnienie badania rentgenowskiego klatki piersiowej.
Bronchoskopia znana jest od bardzo dawna, na początku służyła do wziernikowania krtani oraz tchawicy, a także do usuwania ciał obcych z dróg oddechowych. Wraz z postępem medycyny jak również ze zwiększoną ilością zachorowań na schorzenia dotyczące dolnych dróg oddechowych (nowotwory, gruźlica), a także potrzebę pobierania materiału do badań, przyczyniła się do udoskonalenia aparatu i jego oprzyrządowania. Obecnie bronchoskopia pozwala na precyzyjną wizualizację ewentualnych zmian chorobowych oraz docieranie do odległych odcinków drzewa oskrzelowego i pobieranie z nich tkanek do badania.
Bronchoskopia – czym jest?
Bronchoskopia, czyli badanie bronchoskopowe zalicza się ją do badań endoskopowych (wziernikowych), pozwala ocenić stan dróg oddechowych. A dzięki umieszczonej na końcu przyrządu kamerce i źródłu światła, pozwala na obejrzenie strun głosowych, tchawicy, oskrzeli i ich rozgałęzień. Bronchoskopia jest również w stanie wykryć i zdiagnozować wiele chorób układu oddechowego.
Bronchoskopię wykonuje się również jako metodę leczniczą na przykład w celu usunięcia ciała obcego z dróg oddechowych, aby poprawić ich sprawność. Stosuje się ją również do odessania ropnej wydzieliny z oskrzeli.
Lekarz oprócz wzrokowej oceny wyglądu dróg oddechowych, może również pobrać wycinki materiału do badania mikrobiologicznego, cytologicznego albo do badania histopatologicznego.
Badanie to umożliwia również poznanie przyczyny powstałych objawów schorzenia, np. kaszel czy krwioplucie i stanowi świetne uzupełnienie badania radiologicznego RTG klatki piersiowej.
Bronchoskopia jest badaniem, które umożliwia obejrzenie tchawicy i oskrzeli za pomocą: bronchofiberoskopu lub za pomocą sztywnego bronchoskopu.
Sztywny bronchoskop (rura metalowa) stosowany jest rzadziej, aczkolwiek istnieją pewne sytuacje gdzie stosuje się sztywny bronchoskop np. w celu usunięcia ciała obcego z dróg oddechowych, może być również stosowany w przypadku obfitych krwawień w płucach albo w celu udrożnienia oskrzela np. zajętego przez nowotwór.
Bronchofiberoskop dzięki swojej elastyczności i mniejszej średnicy umożliwia badanie mniejszych oskrzeli. Badanie bronchofiberoskopowe stosowane jest także jako metoda diagnostyczna w alergologii.
Przeczytaj również:
Astma zawodowa oskrzelowa – czym jest…
Polipy nosa – czym są? Objawy, leczenie
Jak się przygotować do bronchoskopii
Ważne jest aby przed wykonaniem badania bronchoskopowego być na czczo, przez około 4 godziny przed badaniem nie wolno spożywać żadnego posiłku. Nie powinno się również pić wody około dwie godziny przed badaniem (dla uniknięcia zachłyśnięcia i związanych z tym powikłań). Niewolno spożywać alkoholu ani palić tytoniu na około 24 godziny przed zabiegiem.
Natomiast po badaniu bronchoskopowym można zjeść dopiero po około dwóch godzinach od ustąpieniu znieczulenia gardła, aby niedoszło do zachłyśnięcia, ponieważ znieczulenie powoduje brak odruchu połykania.
Istotne jest także wykonanie dodatkowych badań przed bronchoskopią, a mianowicie:
- ocena krzepnięcia krwi (liczba płytek krwi, INR oraz APTT),
- prześwietlenie klatki piersiowej RTG, albo tomografię komputerową klatki piersiowej,
- poziom krzepliwości krwi,
- badanie EKG serca (by sprawdzić czy nie występuje zaburzenie rytmu serca),
- spirometria (u osób z niewydolnością oddechową),
- gazometria krwi tętniczej.
Ponadto pacjent w porozumieniu z lekarzem powinien odstawić leki na rozrzedzenie krwi jeśli takie zażywa. Osoby cierpiące na astmę powinny zażyć leki na rozszerzenie oskrzeli, a osoby chore na cukrzycę w dniu badania powinny odstawić insulinę.
Co należy zgłosić lekarzowi przed badaniem
- skłonność do krwawień,
- alergię (katar sienny, astma, alergia na leki),
- ewentualne choroby serca (zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie),
- posiadanie protezy zębowej.
Bronchoskopia przebieg badania
Przebieg badania bronchoskopowego odbywa się w znieczuleniu miejscowym, czasami nawet w znieczuleniu ogólnym – wybór znieczulenia zależy od lekarza. Po założeniu wenflonu pacjent dostaje leki przeciwbólowe, uspokajające oraz przeciw kaszlowi. Podczas badania monitorowane są parametry serca i ciśnienia tętniczego.
Przez nos lub usta zostaje wprowadzony endoskop, który dalej przechodzi do tchawicy oraz oskrzeli. Pomimo znieczulenia specjalnym środkiem badanie może być mało przyjemne w momencie wprowadzania endoskopu, może też wystąpić kaszel, który później zanika.
W trakcie bronchoskopii można pobrać materiał do badania bakteriologicznego w celu ustalenia jakie bakterie są przyczyną choroby. Można także wykonać biopsję węzła chłonnego przez ścianę oskrzela.
Przebieg badania bronchoskopowego z wykorzystaniem bronchofiberoskopu przebiega w pozycji leżącej pacjenta. W czasie badania dzięki umieszczonej na końcu przyrządu kamerce można zapisać i udokumentować wyniki.
Dodatkowe badania w trakcie bronchoskopii
W trakcie badania bronchoskopowego można również wykonać:
- biopsje (błony śluzowej, węzłów chłonnych, płuca),
- badanie popłuczyn oskrzelowo-pęcherzykowych.
Zarówno przez bronchofiberoskop jak również przez bronchoskop można za pomocą wprowadzenia przez kanał roboczy bronchoskopu dodatkowego oprzyrządowania (szczoteczki, kleszczyków czy cewnika) pobrać tkankę czy wydzielinę z oskrzeli i płuc, dokładnie z miejsca gdzie toczy się stan zapalny, do dalszych badań bakteriologicznych czy do badania mikroskopowego – histopatologicznego lub cytologicznego.
Dzięki badaniu można również odessać nadmiar zalegającej wydzieliny, usunąć ciało obce, czy nawet podać leki miejscowo.
Czego można dowiedzieć się z bronchoskopii
Dzięki badaniu można ocenić stan chorobowy tchawicy, strun głosowych, oskrzeli a pobranie wycinków tkanki lub wydzieliny, dzięki odpowiednim badaniom, umożliwia ustalenie obecności grzybów, bakterii czy też prątków gruźlicy.
Ponadto badanie bronchoskopowe umożliwia postawienie właściwej diagnozy i ewentualnej metody leczenia choroby.
Znieczulenie w badaniu bronchoskopowym
W zależności od stanu ogólnego pacjenta lekarz ustala sposób znieczulenia, aczkolwiek najczęściej bronchoskopia wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym albo w znieczuleniu ogólnym.
Przed badaniem pacjentowi podaje się znieczulenie na tylną ścianę gardła, struny głosowe, i nasadę języka. Znieczulenie podaje się aby pacjent w czasie badania niemiał odruchów wymiotnych.
W przypadku pojawienia się odruchów kaszlowych w momencie wsunięcia fiberoskopu do tchawicy lekarz może podać dodatkowo znieczulenie.
Po badaniu
Zalecany jest odpoczynek i aby nie pić i nie jeść przez 2 godz.
Po badaniu może wystąpić chrypka i ból gardła, które powinny ustąpić w ciągu 24 godzin. Jeżeli w trakcie zabiegu wykonywana była biopsja może wystąpić lekkie krwioplucie.
Przeczytaj również:
Oznaczenie stężeń IgE w alergii – całkowite i swoiste
Astma oskrzelowa – przyczyny, objawy
Bronchoskopia – czas trwania, wynik
Czas badania bronchoskopowego trwa około kilkunastu minut, od ok. 15 do 30 min., a zależne jest to od badania jakie w czasie bronchoskopii wykonuje lekarz.
Wynik dostaje się zaraz po badaniu i ma on formę opisową. Wartościowym dodatkiem są również zdjęcia, a także rejestracja obrazu za pomocą innych nośników np. płyta CD.
W przypadku kiedy w trakcie badania bronchoskopowego pobierany jest materiał do badania histopatologicznego, mikrobiologicznego lub cytologicznego, wtedy okres oczekiwania na wynik trzeba będzie poczekać od kilku do kilkunastu dni.
Bronchoskopia – przeciwwskazania
Pomimo że bronchoskopia jest badaniem bezpiecznym to istnieją pewne przeciwwskazania do jej wykonania. Bronchoskopii nie wykonuje się u osób, które nie wyrażają na nią zgody, a także z powodu braku odpowiedniego sprzętu i przez niewykwalifikowany personel medyczny.
Ponadto bronchoskopii nie wykonuje się u osób:
- z niewydolnością serca,
- z niewydolnością oddechową,
- które przeszły zawał w ostatnich dwóch tygodniach,
- z zaburzeniami rytmu serca,
- problemy z krzepliwością krwi.
Bronchoskopia – wskazania
Wskazania do przeprowadzenia bronchoskopii to w głównej mierze rozpoznanie chorób dotyczących układu oddechowego.
Wskazania do wykonania bronchoskopii to:
- nawracające zapalenia płuc,
- krwioplucie,
- przewlekłe duszności,
- kaszel napadowy, przewlekły o nieznanym pochodzeniu,
- podejrzenie zachłyśnięcia się treścią żołądkową,
- uszkodzenie tchawicy czy oskrzela,
- oparzenie dróg oddechowych,
- odkrztuszanie dużej ilości wydzieliny (ropnej czy śluzowej),
- stwierdzone w zdjęciu radiologicznym i TK zmiany w klatce piersiowej (guzy, zmiany naciekowe),
- nawracające infekcje,
- powiększenie wnęk płucnych i śródpiersia,
- powiększenie węzłów chłonnych,
Wskazania terapeutyczne
- usunięcie ciała z dróg oddechowych,
- dooskrzelowe podawanie leków,
- odessanie zalegającej wydzieliny,
- intubacja,
- zahamowanie krwawienia.
Czy bronchoskopia jest badaniem bezpiecznym
Badanie bronchoskopowe jest badaniem niebolesnym, ale jest inwazyjne i zaliczane do mało przyjemnych. Jest to jednak badanie bezpieczne, pomimo że pacjent może odczuwać dyskomfort w trakcie badania.
Przeczytaj również:
Alergia wziewna – czym jest i co trzeba o niej wiedzieć
Okresowy alergiczny nieżyt nosa – ro…
Powikłania po bronchoskopii – czy występują?
Po badaniu bronchoskopowym, choć rzadko to mogą wystąpić powikłania, zależne jest to od stanu ogólnego pacjenta i zabiegu wykonywanego w trakcie bronchoskopii. Dlatego lekarz przed przystąpieniem do badania powinien poinformować pacjenta o ewentualnych powikłaniach.
Powikłania jakie mogą wystąpić po bronchoskopii to np.:
- krwioplucie,
- chrypka,
rzadko, ale może wystąpić:
- uszkodzenie (nosogardła, krtani, tchawicy, oskrzeli),
- odma opłucna (powietrze w jamie opłucnej – wykonywana była biopsja płuca),
- zaburzenie rytmu serca,
- zaburzenia oddechowe (u ciężko chorych),
- skurcz krtani i oskrzeli (u chorych na astmę),
- wystąpienie alergii na środki znieczulające,
- wyłamanie zęba.
Pomimo że badanie bronchoskopowe nie należy do przyjemnych badań to w razie niepokojących objawów i na zlecenie lekarza warto je wykonać. Ponieważ może ono wykryć różne schorzenia, niektóre mające poważny wpływ na zdrowie i życie pacjenta.
Badanie może być robione niejednokrotnie (jeśli istnieje potrzeba i tak zaleci lekarz) i w każdym wieku, choć bywa i tak że podeszły wiek i dodatkowo zły stan zdrowia jest przeciwwskazaniem do wykonania bronchoskopii.