Atopia czyli nieprawidłowa reakcja organizmu, która występuje w kontakcie z różnymi alergenami znajdującymi się w otaczającym nas środowisku. Tymi alergenami mogą być np. sierść zwierząt domowych, roztocze kurzu domowego, produkty spożywcze, czy nawet środki czystości. W kontakcie z nimi organizm wytwarza przeciwciała IgE, które to są odpowiedzialne za reakcję alergiczną.
Czym jest atopia?
Atopia jest nieprawidłową,natychmiastową odpowiedzią immunologiczną na nieduże ilości antygenów. Wskutek czego dochodzi do zwiększonej produkcji immunoglobulin E (czyli IgE), które skierowane są w głównej mierze przeciwko tym alergenom. W ten sposób dochodzi do reakcji zapalnej, gdzie u zdrowych osób takie ilości są niegroźne.
Czyli innymi słowy osoby z atopią posiadają nadmierną skłonność do powstania reakcji alergicznej, w przebiegu której po kontakcie z alergenem (najczęściej kilkoma) w łatwy sposób dochodzi do powstania immunoglobulin E, które skierowane są przeciwko substancjom alergennym.
U osób z atopią, uczulenie występuje najczęściej z powodu kilku różnych substancji alergennych, natomiast w przypadku jednego alergenu reakcje występują rzadziej.
Jest to przypadłość, która dotyka coraz to większej grupy ludzi na świecie zwłaszcza dotyczy to osób mieszkających w dużych miastach.
Czym się charakteryzuje atopia
Charakteryzuje się natychmiastową reakcją uczuleniową najczęściej na kilka substancji a nawet na więcej – kilkanaście tzw. wieloważna (wielowartościowa). Natomiast w atopii rzadziej zdarza się jednoważna (jednowartościowa), która występuje z reguły na początku istnienia atopii, aczkolwiek z czasem przechodzi w wielowartościową.
Osoby z atopią często posiadają choroby alergiczne, które dotyczą skóry, dróg oddechowych i układu pokarmowego.
Atopia charakteryzuje się również przewlekłym przebiegiem, który może trwać bardzo długo, nawet kilkanaście i nawet więcej lat. W tym okresie może występować zaostrzenie objawów jak również ich cofnięcie się na długi okres czasu.
Choroby atopowe
Schorzenia atopowe są najczęściej wynikiem kontaktu alergenu z układem oddechowym, skórą czy układem pokarmowym. Atopia może objawiać się pod postacią różnych chorób zwanych atopowymi.
Choroby atopowe to np.:
- atopowe zapalenie skóry (AZS),
- pokrzywka,
- alergiczne zapalenie spojówek,
- katar sienny czyli alergiczny nieżyt nosa (sezonowy lub przewlekły),
- astma oskrzelowa atopowa,
- niektórych nietolerancji pokarmowych.
Jak często występuje atopia
Atopia może pojawić się już nawet u noworodka, aczkolwiek dokuczliwości związane z atopią mogą się uintensywniać w pierwszym roku życia. Symptomy atopii mogą wystąpić także u dzieci w wieku 10 lat i więcej.
Atopia częściej występuje u dzieci bo około 10-15%, natomiast u dorosłych częstotliwość występowania to około 1-3%. Wobec tego częstość występowania atopii spada wraz z wiekiem a symptomy ustępują albo łagodnieją.
Aczkolwiek ilość zachorowań na schorzenia atopowe wzrasta na przestrzeni czasu, ponieważ powiązane jest to z wpływem czynników środowiskowych. Dlatego większą skłonność do atopii posiadają osoby mieszkające w miastach o dużym zanieczyszczeniu.
Predyspozycje genetyczne
Bywa, że u osoby z atopią w rodzinie są osoby z chorobami alergicznymi jeżeli któryś z rodziców posiada choroby atopowe ryzyko odziedziczenia wzrasta, jeżeli oboje posiadają atopię wzrasta jeszcze bardziej.
Możliwość odziedziczenia wynosi około 30% jeżeli jedno z rodziców posiada skłonność do atopii, natomiast jeśli już dwoje rodziców posiada tą skłonność to ryzyko wzrasta aż do 70%.
Dziedziczenie atopii po rodzicu niekoniecznie musi się objawiać tym samym schorzeniem bo np. jeżeli rodzic ma atopowy nieżyt nosa to dziecko może odziedziczyć atopię w postaci atopowego zapalenia skóry.
Choroby atopowe wynikają z niewłaściwej reakcji organizmu na substancje alergenne. Dlatego często bywa że osoby, które są za bardzo wrażliwe na alergeny posiadają więcej niż jedno schorzenie atopowe. Dzieci, u których w rodzinie były osoby z atopią są bardziej podatne na rozwój tych chorób atopowych. W jednej rodzinie alergia atopowa może pojawiać się w innych postaciach i może to być atopowe zapalenie skóry, astma czy nieżyt nosa.
Co może mieć wpływ na rozwój atopii?
Oprócz predyspozycji genetycznych na rozwój atopii może mieć wpływ również:
- rozwój cywilizacji co przekłada się na zanieczyszczone środowisko, smog,
- zwiększona wilgotność w mieszkaniach, która z kolei sprzyja rozwojowi pleśni, grzybów czy roztoczy kurzu domowego,
- dym z papierosa, który szkodzi kobietom w ciąży i dzieciom,
- rzadsze karmienie piersią oraz krótsze i wprowadzenie pokarmów, wszystko to może mieć wpływ na rozwój uczulenia.
Profilaktyka
Działania, które można podjąć aby zminimalizować ryzyko pojawienia się atopii u dziecka to np.:
- niepalenie papierosów w okresie ciąży, ponieważ istnieje możliwość wystąpienia schorzeń atopowych,
- w przypadku uczulenia na alergeny wziewne, kobiety w ciąży powinny unikać kontaktu z nimi,
- równie ważnym elementem w profilaktyce jest unikanie smogu, bo wiadomo że jest szkodliwy szczególnie dla kobiet w ciąży i dzieci. Smog może nasilać różne schorzenia alergiczne zwłaszcza astmę i inne choroby dróg oddechowych,
- zbyt krótkie karmienie piersią.
Ważnym i podstawowym elementem w walce z atopią jest eliminacja lub przynajmniej unikanie alergenów, ponieważ prowadzi to do zmniejszenia, a nawet ustąpienia objawów. Pomimo że atopia jest dokuczliwa to można z nią normalnie funkcjonować, ważne jest aby odpowiednio o siebie zadbać.