Zima to najbardziej łaskawy czas dla alergików, jednak już niedługo rozpocznie się silne pylenie olchy i leszczyny, a dla niektórych oznacza to łzawienie oczu, kichanie i kaszel. Niejeden uczulony będzie zastanawiał się, czy to katar sienny, czy przeziębienie? Przedstawiamy różnice, objawy alergii i sposoby leczenia.
Katar sienny co to?
Katar sienny, zwany również alergicznym nieżytem nosa, jest ściśle powiązany z alergią, czyli „nadgorliwością” układu autoimmunologicznego. U osób zdrowych np. pyłki roślin, sierść zwierząt, zarodniki pleśni czy roztocza znajdujące się w powietrzu nie wywołują żadnych objawów. Natomiast u uczulonych powodują obrzęk błony śluzowej nosa, kichanie, łzawienie oczu i inne symptomy. Organizm alergików rozpoznaje dane substancje – alergeny – jako wrogie i próbuje je zwalczyć, wydzielając mediator procesów zapalnych – histaminę. To właśnie ten organiczny związek chemiczny jest odpowiedzialny za objawy reakcji alergicznej.
Co jeszcze istotne w charakterystyce kataru siennego – nie jest on spowodowany wirusami, a więc nie jest zaraźliwy.
Katar sienny – objawy
Aby rozpoznać katar sienny i odróżnić go od przeziębienia, warto przyjrzeć się objawom, jakie wywołuje. Umożliwi to podjęcie skutecznego leczenia, które różni się w przypadku tych dwóch dolegliwości.
Katar sienny – objawy:
- wodnista i klarowna wydzielina z nosa
- uczucie zatkanego nosa
- napadowe kichanie
- łzawienie i zaczerwienienie oczu
- ból gardła i kaszel spowodowane spływaniem wydzieliny po tylnej ścianie gardła
Symptomy kataru siennego mogą utrzymywać się przez cały rok lub sezonowo (w wybranych miesiącach). Dlatego katar sienny może przybrać postać okresową – gdzie objawy utrzymują się od kilku dni do miesiąca. Ta postać alergicznego nieżytu nosa pojawia się w kontakcie z alergenami sezonowymi do których należą na przykład pyłki roślin wiatropylnych (olcha, brzoza, leszczyna oraz wiele odmian traw). Oraz postać przewlekłą – gdzie objawy utrzymują się przez większość dni w tygodniu i dłużej niż 4 tygodnie. Przyczyną tej odmiany ANN są alergeny całoroczne np. roztocza kurzu domowego czy pleśń.
Objawy alergiczne kataru siennego mogą powodować kłopoty z koncentracją, bezsenność i ogólne uczucie zmęczenia, które znacznie wpływają na komfort życia uczulonego. Katar sienny to schorzenie, które może pojawić się w każdym wieku, lecz najczęściej pierwsze objawy choroby mogą wystąpić już u dzieci. W dalszej części przedstawimy leki oraz domowe sposoby na katar alergiczny przynoszące uczulonym ulgę.
Przyczyny kataru alergicznego
Jak wspomnieliśmy, przyczyny kataru alergicznego leżą w nieprawidłowościach układu immunologicznego, który niegroźne substancje rozpoznaje jako te, które należy zwalczyć. Tymi substancjami są najczęściej pyłki roślin, sierść zwierząt, roztocza kurzu domowego i inne alergeny wziewne mogące dawać o sobie znać jedynie w ciągu kilku miesięcy w roku lub przez cały rok.
Przyczyny kataru alergicznego możemy podzielić na:
- Całoroczne – mówimy o nich, gdy uczulony ma stały kontakt z alergenami – np. roztoczami kurzu domowego czy sierścią zwierząt. Objawy całorocznego alergicznego nieżytu nosa są zazwyczaj umiarkowane.
- Sezonowe – w przypadku, gdy uczulony wystawiany jest na ekspozycję alergenów tylko w wybranym czasie – zazwyczaj są to okresowe pylenia traw i drzew. Sezonowy katar alergiczny, w przeciwieństwie do całorocznego, zazwyczaj daje dużo bardziej nasilone objawy.
Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia kataru siennego
Wśród czynników odpowiedzialnych za rozwój kataru siennego są między innymi tendencje genetyczne. Osoba mająca w rodzinie chorującego na alergiczny nieżyt nosa, jest bardziej narażona na jego wystąpienie niż ta, w której nie zanotowano przypadku alergii. Ponadto większą liczbę chorujących na katar sienny odnotowuje się u osób mieszkających w miastach. Tłumaczone jest to inną budową pyłków oraz połączeniem z zanieczyszczonym powietrzem.
Katar sienny czy przeziębienie – jak odróżnić katar sienny od zwykłego?
Katar sienny czy przeziębienie? To pytanie często nurtuje zakatarzonych. Jak zatem odróżnić katar sienny od zwykłego? Różnice, które występują są na tyle duże, że diagnoza nie powinna przysparzać kłopotów.
Katar sienny nie jest wywołany wirusami. A więc wodnista wydzielina z nosa nie zmieni koloru na żółtawy czy zielonkawy, jak dzieje się w przypadku przeziębienia. Ponadto uczulony raczej nie będzie miał stanu podgorączkowego, ani nie będzie skarżył się na ból głowy. Dodatkowo katar alergiczny występuje na skutek kontaktu z substancją uczulającą – alergenem. Może obejmować jedynie wybrane miesiące w ciągu roku (sezonowe pylenie roślin), a co istotne – nie da się nim zarazić.
Z kolei osoba przeziębiona, w przeciwieństwie do alergika, może zarażać. A ponadto skarżyć się na bóle kostno-stawowe czy bóle głowy i zauważyć u siebie stan podgorączkowy lub wysoką temperaturę. Przeziębiony raczej nie zgłosi łzawienia, zaczerwienienia i swędzenia oczu, jak prawdopodobnie stanie się to w przypadku osoby uczulonej. Dodatkowo przeziębienie rozwija się stopniowo i trwa krócej niż alergiczny nieżyt nosa.
Katar alergiczny u dziecka
Katar alergiczny u dziecka spowodowany pyłkami roślin to jedna z najczęstszych przyczyn uczulenia u dzieci. Nieleczone przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa może przyczynić się do rozwoju astmy oskrzelowej. Ponadto katar sienny może negatywnie wpływać na samopoczucie dziecka, powodując jego rozdrażnienie, napady złości, obniżoną koncentrację, a w efekcie – konflikty z rówieśnikami i problemy w nauce. Dlatego tak ważne jest, aby zdiagnozować katar alergiczny u dziecka i wdrożyć odpowiednią kurację.
Katar sienny – leczenie
Przed rozpoczęciem leczenia kataru siennego, warto zasięgnąć porady lekarza, który:
- przeprowadzi szczegółowy wywiad
- zbada śluzówkę nosa i gardła
- zleci wykonanie testów alergicznych na określenie przeciwciał IgE we krwi
- skieruje lub wykona testy skórne z iniekcyjnym wprowadzeniem alergenów
Dalsze leczenie kataru siennego może być objawowe lub przyczynowe:
- leczenie objawowe – polega na łagodzeniu symptomów z użyciem leków mających na celu zmniejszenie stanu zapalnego błony śluzowej nosa i zahamowanie wydzielania histaminy
- leczenie przyczynowe – immunoterapia swoista lub odczulanie polega na wypracowaniu odporności na dany alergen poprzez przyjmowanie niewielkich dawek substancji alergizującej
Co na katar alergiczny – leki
Przyczyną kataru alergicznego jest wydzielanie receptora procesów zapalnych – histaminy. Leki na katar alergiczny mają za zadanie zahamować produkcję histaminy i złagodzić stan zapalny. Mogą być to zarówno tabletki np. na bazie loratadyny czy cetyryzyny, jak i krople lub aerozole podawane donosowo z substancjami czynnymi w postaci azelastyny czy olopatadyny. Wiele z leków na katar alergiczny dostępnych jest bez recepty.
Domowe sposoby na katar alergiczny
Choć domowe sposoby na katar alergiczny nie uzdrowią uczulonego, mogą znacznie poprawić jego komfort życia:
- Unikanie alergenu – uczulonemu na dane trawy czy drzewa w miesiącach ich pylenia odradza się spacerowania po lesie, czy przebywania na ogródku, szczególnie w suche i wietrzne dni, a po ekspozycji na alergeny zaleca się kąpiel i zmianę ubrań. W unikaniu alergenów pomocny będzie kalendarz pyleń.
- Płukanie zatok i nosa – zabieg higieniczny polegający na irygowaniu zatok roztworem chlorku sodu i wody, który pomoże pozbyć się wydzieliny.
- Nawilżanie powietrza – utrzymywanie wilgotności na poziomie 40-60%.
- Oczyszczanie powietrza – zakup oczyszczacza powietrza.
- Nawadnianie organizmu – wypijanie dziennie minimum 30 ml wody na każdy kilogram ciała.
- Inhalacje – polegają na wlaniu do naczynia gorącej wody, dodaniu soli lub olejku eterycznego. Następnie wdychania tzw. parówki z przykrytą ręcznikiem głową.
- Dbanie o higienę otoczenia – uczuleni na roztocza kurzu domowego powinni zwrócić szczególną uwagę na czystość mieszkania. Częste pranie pościeli, pozbycie się dywanów, odkurzanie na mokro itp.
Czy katar sienny można wyleczyć?
Wyleczenie kataru siennego nie jest nieosiągalne – kurację umożliwia immunoterapia swoista. Istotą immunoterapii swoistej jest zmniejszenie nadmiernej reakcji układu odpornościowego w stosunku do konkretnych alergenów. Niestety, powolne budowanie odporności na dany alergen potrzebuje czasu i może trwać latami, a jego skuteczność nie jest gwarancją.
Nawet gdy chory nie kwalifikuje się do odczulania, a pozostają mu jedynie leczenie przyczynowe oraz domowe sposoby, nie powinien bagatelizować objawów kataru siennego. Zaniedbany i nieleczony może poskutkować różnymi powikłaniami ze strony dróg oddechowych – zapaleniem zatok, polipami nosowymi, przerostem migdałków, a nawet astmą oskrzelową.
Katar sienny czy przeziębienie? Mamy nadzieję, że wymienione różnice pomogą rozpoznać dolegliwość i wdrożyć odpowiednie leczenie.