Wyprysk kontaktowy niealergiczny zwany również, kontaktowym niealergicznym zapaleniem skóry, z łac. (Contact dermatitis, Contact eczema). Jest to jedna z postaci wyprysku, który powstaje w wyniku bezpośredniego kontaktu z czynnikiem drażniącym, który to nie jest alergenem. Kontakt powoduje tworzenie się charakterystycznych zmian skórnych.
Wyprysk kontaktowy
Wyprysk kontaktowy jest jedną z najczęstszych postaci wyprysku. Może mieć podłoże alergiczne albo powstać po kontakcie z substancją drażniącą. Powstaje wtedy gdy doszło do kontaktu skóry z alergenem albo z substancją drażniącą.
Wyprysk kontaktowy jest to nazwa ogólna pod którą kryje się kilka rodzajów jednostek chorobowych o różnych objawach i przebiegu. Niektóre z rodzajów wyprysku kontaktowego to:
- alergiczny,
- z podrażnienia,
- zawodowy.
Przyczyny
Przyczyny powstawania wyprysku kontaktowego są różne i powstają np. w środowisku domowym, w miejscu pracy tak zwany wyprysk zawodowy, a także u innych osób zmiany skórne mogą pojawić się po ekspozycji na promienie słoneczne. I oczywiście wyprysk kontaktowy może pojawić się również u alergików uczulonych na alergeny kontaktowe.
Co powoduje wyprysk kontaktowy
Jednymi z najczęstszych alergenów, które powodują powstanie wyprysku kontaktowego są: nikiel, składniki kosmetyków, substancje stosowane do produkcji ubrań czy butów, różnorakie środki czyszczące lub piorące, a także niektóre leki stosowane na skórę.
Różnice między wypryskiem kontaktowym alergicznym i niealergicznym
Wyprysk kontaktowy alergiczny
Spowodowany jest działaniem czynników zewnętrznych powodujących w skórze reakcje immunologiczną opóźnioną typu IV i wtedy mówimy o alergicznym wyprysku kontaktowym ( allergic contact dermatitis ). Wyprysk kontaktowy alergiczny zwany również alergicznym kontaktowym zapaleniem skóry.
Substancje uczulające w wyprysku kontaktowym alergicznym
Istnieje bardzo dużo substancji powodujących alergiczny wyprysk kontaktowy, a do najczęstszych zaliczamy:
- kosmetyki,
- środki czystości,
- składniki gumy – lateksowe rękawiczki, produkty z gumy,
- nikiel – biżuteria, metalowe zapięcia, klamry od pasków, zegarków, metalowe elementy
- chrom – farby, cement, zapałki, oleje,
- kobalt – guziki, zamki, emalie, żywice poliestrowe,
- żywice epoksydowe – klej, emalie, lakiery antykorozyjne, farby,
- niektóre leki.
Więcej o alergenach kontaktowych przedstawionych w tabeli przeczytasz tutaj.
Wyprysk kontaktowy niealergiczny, czyli wyprysk z podrażnienia
Wyprysk kontaktowy niealergiczny, czyli wyprysk kontaktowy z podrażnienia ( irritant contact dermatitis ). Ponieważ jest reakcją skóry na czynniki drażniące, które bezpośrednio prowokują wystąpienie stanu zapalnego na drodze nieimmunologicznej. Dlatego pod wpływem substancji drażniących dochodzi do naruszenia bariery lipidowej naskórka (ochronnej), co z kolei powoduje uszkodzenie skóry.
Czynnikiem drażniącym mogą być najczęściej:
- mydła,
- detergenty,
- enzymy,
- woda,
- oleje,
- rozpuszczalniki,
- związki rtęci,
- soki owocowe,
- cebula,
- nadmanganian potasu.
Częstość występowania
Wyprysk kontaktowy z podrażnienia występuje częściej, niż wyprysk kontaktowy alergiczny i może dotyczyć każdej osoby, która jest narażona na kontakt z czynnikiem drażniącym. Ale często dotyczy kobiet przez wzgląd na stosowanie kosmetyków.
Najczęściej dotyczy osób dorosłych zarówno kobiet jak i mężczyzn, gdzie u kobiet często występuje na rękach.
Niemowlęta często dotyka alergia ze strony układu pokarmowego, dlatego rzadko mają typowy wyprysk kontaktowy. Natomiast dzieci i młode kobiety mogą już reagować na kosmetyki.
Zawody narażone na wyprysk z podrażnienia
Wyprysk kontaktowy z podrażnienia, może wystąpić zarówno w otoczeniu domowym jak i w miejscu pracy. Dlatego narażone są często osoby, które pracują bezpośrednio z różnymi substancjami drażniącymi. I nawet nie będąc alergikiem można podrażnić skórę.
Zawody, które narażone są najbardziej na wyprysk z podrażnienia to:
- personel medyczny, fryzjer – przez wzgląd na różne chemikalia, detergenty czy farby, lakiery,
- mechanik samochodowy – np. smary,
- kucharz.
Podział
Wyprysk kontaktowy z podrażnienia, może wystąpić u każdej osoby, a zwłaszcza u osób które stykają się z różnymi substancjami chemicznymi, drażniącymi, które w bezpośrednim kontakcie ze skórą uszkadzają ją. Wyróżniamy dwie postacie schorzenia wyprysk ostry i wyprysk przewlekły.
Na pojawienie się zmian chorobowych mogą również, wpływać czynniki, które dzielimy na endogenne i egzogenne, wpływające na odczyn toksyczny i jego przebieg.
Czynniki egzogenne
Czynniki egzogenne czyli pochodzące z zewnątrz to:
- rodzaj związku wywołującego podrażnienie,
- czas działania substancji drażniącej,
- stężenie substancji drażniącej,
- jak dużo czynnika drażniącego przeniknęło do skóry,
- miejsce na ciele, które zostało narażone na kontakt z substancją drażniącą jak również temperatura ciała,
- mogą to być również czynniki takie jak zimno, wiatr, suche powietrze.
Czynniki endogenne
Czynniki endogenne czyli pochodzące ze środka to:
- predyspozycje indywidualne – podatność na czynnik drażniący,
- wiek,
- rasa,
- podatność na promieniowanie UV oraz wrażliwość skóry.
Istotnym elementem predysponującym do powstawania wyprysków jest atopowe zapalenie skóry ponieważ obniża ono próg wrażliwości na różne bodźce. Dotyczy to częściej niemowląt (pieluszkowe zapalenie skóry) i może być związane z brakiem higieny.
Przeczytaj również: Kryteria diagnostyczne w atopowym zapaleniu skóry (AZS)
Wyprysk kontaktowy z podrażnienia objawy
Objawy wyprysku kontaktowego niealergicznego występują w miejscu kontaktu z czynnikiem drażniącym i przeważnie ustępują po przerwaniu kontaktu z danym czynnikiem.
W miejscach kontaktu skóry z czynnikiem drażniącym mogą wystąpić charakterystyczne objawy, najczęstszym jest rumień, który w zależności od nasilenia ma kolor od bladego po intensywną czerwień.
Poza tym z rumieniem mogą współistnieć również: pęcherzyki, łuszczące się gródki, strupki czy nadżerki. Natomiast skóra pod wpływem długiego kontaktu z substancją drażniącą staje się szorstka, sucha, pogrubiona, z bruzdami, łuszczy się a nawet dochodzi do pęknięć.
Ponadto mogą pojawić się wykwity pokrzywkowe, które są nierówne i wyraziście odgraniczone.
Objawom może również towarzyszyć ból, pieczenie, świąd (w zależności od nasilenia reakcji).
Wyprysk kontaktowy z podrażnienia – gdzie występuje
Wyprysk kontaktowy z podrażnienia pojawia się najczęściej na szyi w miejscu noszenia łańcuszka, czy obrączki lub w kontakcie skóry z klamrą paska, które może świadczyć o uczuleniu na nikiel. U osób, które sprzątają w domu czy zawodowo w kontakcie ze środkami czyszczącymi, zmiany mogą pojawiać się na rękach. A także jeśli na twarz został nałożony kosmetyk to w kontakcie ze słońcem mógł wywołać zmiany na skórze.
Co robić w razie wystąpienia objawów
Podczas wystąpienia objawów, należy niezwłocznie przerwać kontakt z czynnikiem, który mógł wywołać zmiany skórne (jeśli podejrzewasz albo wiesz co spowodowało wywołanie zmian). W przypadku kontaktu z substancjami chemicznymi – przemyj ręce. Jeśli zmianom towarzyszy silny świąd pomocne mogą być tabletki przeciwhistaminowe.
Diagnoza
Wyprysk kontaktowy rozpoznaje się przede wszystkim na podstawie powstałych zmian skórnych, a także na powiązaniu ich z wykonywaną, pracą czy sprzątaniem albo stosowanymi kosmetykami.
Przez wzgląd na charakterystyczne objawy wyprysku kontaktowego może być omyłkowo rozpoznany jako inne schorzenia skórne. Dlatego badaniem, które pozwala na rozpoznanie wyprysku kontaktowego są testy płatkowe, o których więcej przeczytasz tutaj.
Przeczytaj również: Oznaczenie stężeń IgE w alergii – całkowite i swoiste
Wyprysk kontaktowy niealergiczny leczenie
W przypadku wyprysku kontaktowego niealergicznego, jednym z najlepszych metod w leczeniu dolegliwości jest unikanie kontaktu z czynnikiem drażniącym. Przeważnie stosuje się leczenie miejscowe, które jest podobne do leczenia alergicznego zapalenia skóry.
Natomiast leki stosowane w leczeniu to, glikokortykosteroidy do stosowania miejscowego na skórę albo w formie tabletek. Jeśli chodzi o świąd dobrze sprawdzają się leki przeciwhistaminowe.
Ważne jest również odpowiednie nawilżenie skóry, poprzez stosowanie odpowiednich preparatów. Ponieważ skóra ma skłonność do przesuszania się, w tym celu dobrze nadają się emolienty, które poprawią stan zmienionej chorobowo skóry.
Czasami stosuje się również naświetlanie skóry, przy którym w zależności od reakcji skóry warto zastosować kremy z filtrem.
Przy alergicznym kontaktowym zapaleniu skóry można stosować terapię glikokortykosteroidami.
Przeczytaj także:
Dermokosmetyki czym są? Jaki jest ich skład i zalety
Kosmetyki hipoalergiczne – jakie powinny być? Co je wyróżnia
Rokowanie
Niealergiczny wyprysk kontaktowy, cechuje się nawracającą i przewlekłą postacią. Występują okresy remisji i zaostrzeń, poprawa może przyjść kiedy kontakt z czynnikiem drażniącym usuniemy. Natomiast w przypadku kiedy nie jest możliwe usunięcie czynnika drażniącego objawy mogą występować cały czas.
Leczenie wyprysku z podrażnienia jest dość trudne, ponieważ objawy mogą powracać, a przez wzgląd na wykonywany zawód może być ciężko wyeliminować czynnik uczulający.
Aby uniknąć wyprysku kontaktowego warto np. podczas sprzątania czy w pracy stosować rękawiczki i/lub odzież ochronną.