Rozpoznanie uczulenia jest niezwykle ważne dla alergika, ponieważ niewiedza o posiadanej nadwrażliwości na dany alergen może grozić niebezpiecznym dla zdrowia i życia wstrząsem anafilaktycznym. Jak rozpoznać uczulenie, jakie objawy powinny zaniepokoić i jakie leczenie podjąć?
Co to jest uczulenie?
Uczulenie to patologiczna reakcja immunologiczna (układu odpornościowego) na skutek kontaktu z obcymi substancjami, zwanymi alergenami, które na osobę zdrową nie mają wpływu. Natomiast w organizmie uczulonego zachodzi proces polegający na rozpoznaniu alergenów przez komórki dendrytyczne prezentujące „wrogie” substancje limfocytom T. Ostatnie z nich angażują limfocyty B do wytworzenia przeciwciał – immunoglobulin IgE. Następnie przeciwciała łączą się z komórkami tkanki łącznej i błon śluzowych, które rozpoczynają wydzielanie jednego z głównych mediatorów procesu zapalnego – histaminy. W reakcjach alergicznych to ona odpowiedzialna jest za objawy uczulenia takie jak wysypka, alergiczny nieżyt nosa, a nawet śmiertelne zagrożenie życia związane ze wstrząsem anafilaktycznym – zwężeniem dróg oddechowych, spadkiem ciśnienia tętniczego krwi czy utratą przytomności.
Jak rozpoznać uczulenie?
Uczulenie, przez objawy pojawiające się zarówno na skórze, jak i obejmujące układy pokarmowy, oddechowy i krwionośny, bywa mylone z różnymi innymi dolegliwościami jak trądzik, grzybica czy nawet niestrawność. W jego rozpoznaniu istotna jest obserwacja – czy symptomy pojawiły się na skutek, na przykład, spożycia danego składnika (alergia pokarmowa), założenia nowej biżuterii (alergia kontaktowa), po ugryzieniu owada (alergia iniekcyjna), po kontakcie z pupilem (alergia wziewna) itp. Tego typu informacje będą istotne podczas wizyty u lekarza alergologa, który powinien wykonać skórne testy alergiczne oraz zlecić badanie krwi na przeciwciała IgE.
Jak wygląda uczulenie na skórze?
Najczęstsze objawy uczulenia dotyczą największego organu naszego ciała, czyli skóry. To ona narażona jest na pierwszy kontakt z alergenami.
Jak wygląda uczulenie na skórze? Chorzy zazwyczaj skarżą się na:
- świąd – uporczywe uczucie swędzenia
- zaczerwienienie – widoczne czerwone plamy
- wysypkę – wysypka alergiczna najczęściej przybiera postać zaczerwienionych wysiękowych grudek
- obrzęk – spuchnięte usta, powieki, a nawet obrzęk Quinckego obejmujący organy wewnętrzne
Alergia skórna może występować zarówno na twarzy (uczulenie na twarzy), jak i rękach, nogach czy korpusie. Lokalizacja rumienia, wysypki czy obrzęku zazwyczaj zależy od miejsca kontaktu z alergenem, choć w niektórych przypadkach objawy mogą przemieszczać się.
Ponadto zmiany skórne mogą pojawić się od razu po styczności z substancją wywołującą reakcje alergiczne, ale i być odłożone w czasie, co nie ułatwia postawienia diagnozy.
Najczęstsze przyczyny uczulenia
Czynniki wywołujące choroby alergiczne (uczulenie) klasyfikuje się ze względu na ich pochodzenie:
Są to alergeny:
- roślinne – spożycie orzechów, soi, pszenicy itp., ale i przebywanie w środowisku, w którym obecne są pyłki roślin
- zwierzęce – zarówno dotykanie zwierzęcia, jak i wdychanie alergenów znajdujących się w powietrzu
- chemiczne – stosowanie środków czystości, noszenie biżuterii zawierającej nikiel czy używanie rękawiczek lateksowych
Choć najczęstszymi przyczynami uczulenia są orzechy, pszenica, nikiel, lateks czy sierść zwierząt. Istnieją również nietypowe przyczyny alergii jak woda, promienie słoneczne czy nasienie.
Objawy uczulenia
Objawy uczulenia, ze względu na istnienie kilku rodzajów alergii (wziewnych, pokarmowych, kontaktowych, iniekcyjnych), różnią się. Dlatego, uczulony na sierść kota może skarżyć się na łzawienie oczu czy napadowe kichanie jedynie po kontakcie z czworonogiem, osoba nieświadoma alergii na gluten czy na inne pokarmy cierpieć na przewlekłe biegunki i wysypkę skórną, z kolei uczulony na ukąszenie osy wymagać natychmiastowego przewiezienia do szpitala. Dlatego tak istotna jest obserwacja reakcji organizmu i w razie zagrożenia życia – otrzymanie pomocy.
Objawy uczulenia obejmujące układy pokarmowy, oddechowy i krwionośny:
- duszności
- napadowe kichanie
- świszczący kaszel
- łzawienie oczu
- biegunka
- wymioty
- ból brzucha
- ból głowy
- zawroty głowy
- utrata przytomności
- wysypka
- świąd
- zaczerwienienie skóry
- rumień
- obrzęk
- gorączka
- wstrząs anafilaktyczny
Jak widać, lista objawów uczulenia jest długa, jednak to, jakie symptomy zauważy chory, jest sprawą indywidualną.
Uczulenie – badania
W celu rozpoznania uczulenia lub innych chorób alergicznych warto zgłosić się do alergologa, który wykona lub zleci badania:
- alergiczne testy skórne – polegają na wprowadzeniu pod skórę niewielkiej ilości alergenu i obserwowaniu natychmiastowej reakcji alergicznej
- testy alergiczne z krwi – pacjentowi pobierana jest krew, z której ustalony zostaje poziom specyficznych przeciwciał IgE
- naskórkowe testy płatkowe – polegają na umieszczeniu na plecach pacjenta plastrów z komorami wypełnionymi substancjami alergizującymi i obserwowaniu reakcji skórnych po upływie 48 i 72 godzin
Alergolog po wywiadzie z pacjentem powinien dopasować najlepszą metodę diagnostyczną.
Uczulenie – jak leczyć
W celu poprawienia jakości życia uczulonego warto pod okiem alergologa rozpocząć odpowiednią kurację. Jak leczyć uczulenie? Sposobów jest kilka:
- objawowe leczenie uczulenia – łagodzenie objawów poprzez podawanie leków zmniejszających poziom histaminy
- dieta eliminacyjna – unikanie spożywania produktów zawierających dany alergen
- immunoterapia swoista (odczulanie) – celem immunoterapii jest nabycie tolerancji na alergeny poprzez przyjmowanie przez pacjenta szczepionek. Kuracja podejmowana jest tylko w przypadku alergii wziewnej i może trwać nawet kilka lat.
Niestety, obecnie leczenie uczulenia w większości opiera się na unikaniu alergenu lub łagodzeniu objawów.
Co na uczulenie na skórze, czym smarować?
Uczulenie na skórze przez takie objawy jak podrażnienie, uczucie ściągnięcia, uporczywy świąd, pękające grudki powodujące dolegliwości bólowe znacznie pogarsza komfort życia. Warto sięgnąć po maść na uczulenie, która złagodzi stan zapalny skóry i przyniesie ulgę.
Czym smarować uczulenie na skórze?
Do najczęściej stosowanych maści na uczulenie zalicza się te o składnikach aktywnych takich jak dimetyndenu maleinian (Fenistil, Foxill) oraz octan hydrokortyzonu (Hydrocort, Maxicortan). Preparaty mają za zadanie zahamować działanie histaminy, obkurczyć naczynia krwionośne, zmniejszyć obrzęk, złagodzić stany zapalne spowodowane ukąszeniami owadów. Jak również takimi chorobami alergicznymi jak pokrzywka, wyprysk kontaktowy czy atopowe zapalenie skóry. Wymienione maści na uczulenie dostępne są bez recepty.
Pielęgnacja skóry
Pielęgnacja skóry uczuleniowej opiera się na kosmetykach hipoalergicznych oraz kremach emolientowych. Chronią one przed utratą wody, działają przeciwzapalnie, pomagają w odbudowie naskórka i regulują jego florę bakteryjną.
Gdy na ciele pojawią się niepokojące objawy alergii, a niemożliwa jest wizyta u lekarza, warto pomóc sobie domowymi sposobami na uczulenie skórne:
- Zimna woda – przemycie skóry zimną wodą przyniesie chwilową ulgę i pomoże pozbyć się alergenu ze skóry.
- Rumianek – rumianek ma właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Wystarczy zagotować wodę, zalać nią rumianek, poczekać aż napar wystygnie. Następnie zamoczyć w nim wacik kosmetyczny i przykładać do zmienionego chorobowo miejsca.
- Aloes – aloes dostępny jest zarówno w aptekach pod postaciami żelu czy kremu, jak i… jest rośliną chętnie uprawianą na domowych parapetach. Możesz ułamać jego łodygę, przeciąć i przyłożyć na miejsce wysypki. Aloes nawilża i zmniejsza stan zapalny.
- Soda oczyszczona – soda oczyszczona działa antybakteryjnie. Należy dodać ją do kąpieli i moczyć w niej część ciała, na którym pojawiło się uczulenie.
Choć domowe sposoby na uczulenie skórne przyniosą ulgę, warto traktować je pomocniczo, a docelowo udać do specjalisty.