Jak rozpoznać alergię
Kichanie, kaszel, zaczerwienione oczy, drapanie w gardle czy opuchnięte powieki i twarz. Jeśli objawy te powtarzają się i występują o określonej porze roku, bądź występują cały czas mogą świadczyć o alergii. Jak rozpoznać alergię i czy faktycznie to alergia?
Pierwszym krokiem jaki powinno się wykonać w przypadku podejrzenia wystąpienia alergii, jest wizyta u lekarza celem zdiagnozowania i ewentualnego potwierdzenia, że to alergia. Postawienie właściwej diagnozy jest ważne, aby leczenie alergii mogło odnieść właściwy skutek. Dlatego dzięki odpowiednio przeprowadzonym badaniom można stwierdzić czy występujące objawy dotyczą alergii czy może przeziębienia spowodowanym wirusami.
Jednym z pierwszych etapów rozpoznania schorzeń na tle alergicznym, jest przeprowadzenie z osobą, u której wystąpiły charakterystyczne objawy szczegółowego wywiadu. Przeprowadzenie wywiadu ma na celu ustalenie:
- kiedy pojawiły się objawy,
- czy wcześniej występowały,
- czy ktoś w rodzinie miał choroby alergiczne.
Następnie, lekarz ustala zrobienie dodatkowych badań i w zależności od występujących objawów mogą to być testy skórne, oznaczenie stężeń IgE we krwi, czy prób prowokacyjnych oraz spirometria. Badania mają na celu wykrycie przyczyny pojawienia się uczulenia co ma pozytywny wpływ na dalsze leczenie i ograniczenie objawów.
Alergia
U osób uczulonych układ immunologiczny źle rozpoznaje potencjalnie niegroźne dla zdrowej osoby substancje alergenne. W konsekwencji czego układ immunologiczny wytwarza przeciwciała IgE, które są odpowiedzialne za neutralizację szkodliwych substancji. Innymi słowy alergia jest to niewłaściwa reakcja systemu odpornościowego na substancje alergenne. Natomiast u osób zdrowych owe substancje nie wywołują żadnych niepożądanych objawów.
Jak rozpoznać alergię – objawy
Objawy alergii, dosyć często pojawiają się zaraz po ekspozycji na substancję uczulającą i występują w postaci np. zmian skórnych (pokrzywka), kataru siennego czy astmy atopowej (alergicznej). Bywa i tak że alergia pojawia się nieco później a objawy niekoniecznie mogą wskazywać na alergię. Dlatego w tym przypadku trudniej jest ustalić czynnik uczulający.
Jednymi z najczęściej występujących objawów alergii są:
- zapalenie spojówek (łzawienie, zaczerwienienie, swędzenie oczu i obrzęk powiek),
- nieżyt nosa (kichanie, katar, świąd i zatkany nos),
- astma oskrzelowa atopowa (duszność, kaszel, świszczący oddech),
- ze strony układu pokarmowego (ból brzucha, biegunka, nudności),
- zmiany skórne.
Pojawienie się tych objawów powinno być skonsultowane z lekarzem (ogólnym), który podejmie odpowiednie działania albo skieruje do innego lekarza specjalisty – alergologa.
Wywiad lekarski
W pierwszej kolejności, lekarz alergolog przeprowadza szczegółowy wywiad z osobą uczuloną, gdzie pyta np. o skłonności do alergii w przeszłości, rodzinne predyspozycje do alergii. Ważnym etapem w diagnostyce alergii jest badanie przedmiotowe, po którym lekarz zleca zrobienie dodatkowych badań celem ustalenia przyczyny występujących objawów.
Badanie przedmiotowe
Podczas wywiadu lekarz powinien obejrzeć pacjenta, a mianowicie w zakresie zmian na skórze, obejrzeć nos, oczy, układ oddechowy (świszczący oddech). Daje to wstępie pogląd i możliwość wykluczenia niektórych schorzeń. Jest to ważne ponieważ objawy mogą być różne przy niektórych chorobach.
W przypadku skóry, lekarz sprawdza ją pod kątem zmian jakie mogą występować na skórze np. zaczerwienienie, bruzdy, zmiana kolorytu skóry, pokrzywka czy rumień.
Jeśli chodzi o oczy, sprawdzane jest zaczerwienienie oczu, obrzęk powiek, wydzielina w worku spojówkowym, zmiany w kolorze skóry pod oczami.
Nos – sprawdzane jest występowanie zalegającej wydzieliny, drożność, a także stan błony śluzowej nosa.
Płuca sprawdza się pod kątem ruchomość klatki piersiowej i zalegającej wydzieliny w płucach.
Jak rozpoznać alergię dzięki badaniom?
Badania, wykonuje się w celu ustalenia czynnika, który wywołuje objawy.
Ze względu na to że, objawy alergii są czasami ciężkie do odróżnienia od innych schorzeń, to bywa również i tak że występujące objawy są charakterystyczne dla danej dolegliwości. Dlatego niewątpliwie niezbędna będzie wizyta u lekarza który wstępie przeprowadzi wywiad z pacjentem by otrzymać ważne informacje dotyczące podejrzeń czy przyczyn, co mogłoby wywołać objawy, charakter i jak długo występują objawy, czy u kogoś z rodziny występowały choroby alergiczne, obecność zwierząt w domu, czy objawy są zależne od pory roku, a także palenie, praca zawodowa i inne choroby. Pomimo tego że wywiad z osobą uczuloną jest bardzo ważny to samoobserwacja jest równie ważna.
Więc jak rozpoznać alergię? W tym celu pomocne mogą okazać się testy skórne.
Testy skórne
W przypadku pojawienia się alergii dodatkowym i zarazem podstawowym badaniem diagnostycznym, których celem jest stwierdzenie alergii są testy skórne. Pozwalają one stwierdzić obecność uczulenia lub reakcji nadwrażliwości skóry na konkretny alergen. Spośród testów skórnych często stosuje się testy do badania alergii IgE-zależnej (natychmiastowej) oraz opóźnionej. Kryterium pozwalającym rozpoznać alergię są występujące objawy, które pojawiają się po kontakcie z alergenem.
Miejscem wykonywania testów skórnych jest skóra przedramion czy pleców. Ich celem jest ocena pojawiającej się reakcji na skórze po kontakcie z alergenem. Najczęstszymi alergenami jakie stosuje się w testach skórnych to między innymi pokarmowe i występujące w miejscu pracy tzw. zawodowe. Pozwalają stwierdzić jaki konkretny alergen wywołuje objawy u danej osoby.
Rodzaje testów skórnych
W diagnostyce alergii wykorzystywane są:
Punktowe testy skórne (PTS)
Punktowe testy skórne (PTS) – są wykorzystywane w diagnostyce chorób IgE – zależnych. I są jednym z najczęściej wykonywanych testów w przypadku objawów, które występują po kontakcie z alergenami znajdującymi się w powietrzu. Należą do nich np. sierść zwierząt, różnego rodzaju pyłki roślin, zarodniki pleśni, alergeny kurzu domowego (głównie roztoczy kurzu domowego) czy w przypadku alergii na jad owadów błonkoskrzydłych. Dlatego testy skórne punktowe wykonuje się m.in. w przypadku alergicznego nieżytu nosa, astmy atopowej, alergii na lateks i alergii na jad owadów błonkoskrzydłych. Polegają na nałożeniu kropli roztworu z alergenem na skórę, następnie delikatnie nakłuwa się wierzchnią warstwę skóry specjalną igłą (lancet).
Więcej na temat wykonywania i zalet punktowych testów skórnych przeczytasz tutaj.
Testy śródskórne (TS)
Testy śródskórne (TS) – posiadają większą czułość niż testy punktowe i są bardziej czasochłonne. Polegają na, wstrzyknięciu roztworu z alergenem w wierzchnią warstwę skóry przedramienia, a wynik odczytuje się najpierw po 20 min., następnie po około 7 godzinach a ostatni wynik odczytywany jest po 24 – 48 h. Nasilenie alergii jest mierzone poprzez wielkość bąbla czy rumienia. Stosuje się je w między innymi do wykrycia alergii na leki czy na jad owadów.
Naskórkowe testy płatkowe
Naskórkowe testy płatkowe – wykorzystywane są w przypadku zmian skórnych wywołanych alergią kontaktową, gdzie zmiany powstają wskutek kontaktu substancji alergennej ze skórą. Są wykorzystywane najczęściej w przypadku alergicznego wyprysku kontaktowego, który wywoływany jest przez wiele substancji chemicznych. Do najczęstszych należą np. metale (nikiel, chrom), składniki gumy czy leki. Powstają w miejscu kontaktu substancji ze skórą. Polegają na nałożeniu płatków bibułki nasączonych alergenem na skórę pleców, a test pozostawia się na 48 godzin.
Więcej na temat naskórkowych testów płatkowych przeczytasz tutaj.
Punktowe testy skórne i testy śródskórne wykonuje się w przypadku wykrywania nadwrażliwości natychmiastowej typu I. Natomiast testy płatkowe wykonuje się w celu wykrycia, nadwrażliwości opóźnionej typu IV. Miejscem wykonywania testów skórnych jest przedramię i skóra pleców.
Testy prowokacyjne
Wykonuje się je, w celu wywołania uczulenia oraz potwierdzenia i oceny czy podejrzewany alergen wywołuje objawy, którego wytypowano podczas wywiadu lekarskiego i wstępnych badań.
Testy prowokacyjne (ekspozycyjne) wykonuje się głównie w alergii na lateks, w uczuleniu na alergeny pokarmowe, przy pojawieniu się pokrzywki. Alergen, który odpowiedzialny jest za objawy, podaje się na skórę oraz donosowo, dospojówkowo, doustnie, dooskrzelowo. Podczas prób prowokacyjnych niezbędna jest obserwacja w warunkach szpitalnych osoby poddanej testom, ponieważ mogą wystąpić silne niepożądane reakcje alergiczne. Przed tymi testami należy odstawić niektóre leki np. przeciwhistaminowe ponieważ mogą zaburzać wynik testu.
Badanie przeciwciał IgE całkowite i swoiste
Badanie z krwi, wykonuje się gdy istnieją przeciwwskazania do wykonywania testów skórnych, takich jak np. schorzenia skórne, niektóre leki (jeśli osoba przyjmuje stale lekarstwa na inne choroby – mogą zaburzać wynik) lub z różnych innych względów, gdy nawet osoby nie chcą poddać się testom alergicznym. Badanie wykonuje się z pobranej próbki krwi w której bada się stężenie przeciwciał IgE.
Więcej na temat badania IgE przeczytasz tutaj.
Badanie spirometryczne
Pomimo że badanie to nie jest badaniem, które wykrywa alergię, ale jest pomocne przy rozpoznaniu i następnie kontroli schorzeń układu oddechowego np. astmy alergicznej (atopowej). Polega na ocenie pojemności i objętości płuc oraz przepływu powietrza wydychanego i wdychanego do płuc.
Przeziębienie czy alergia
Często objawy przeziębienia i alergii są do siebie zbliżone, bo np. kaszel, kichanie, wydzielina z nosa, czy nawet problemy z oddychaniem są takie same w obu przypadkach, jednak są pewne różnice, które je od siebie odróżniają.
W przypadku kataru siennego, katar pojawia się nagle, występuje bez gorączki i jest uciążliwy. Natomiast w przeziębieniu występuje z gorączką i z czasem narasta.
Dla kataru siennego charakterystyczne jest to że występuje o określonej porze roku. A zwykły katar już nie.
Wydzielina z nosa w katarze siennym jest przeźroczysta i wodnista, a w katarze, który jest efektem przeziębienia wydzielina jest bardziej gęsta i nieprzezroczysta.
Katar sienny ustępuje po okresie pylenia jak również w czasie deszczu.