Testy skórne – czym są ?
Punktowe testy skórne są podstawowym badaniem diagnostycznym stosowanym w alergologii, które ma na celu wykrycie alergenu. Jak również potwierdzenie obecności uczulenia lub nieprawidłowej reakcji skóry na dany alergen. Testy skórne pomagają ocenić reakcję skóry podczas kontaktu z alergenem. Pomagają również w diagnozowaniu alergii pokarmowych, alergii na sierść, pleśń czy kurz. Do wykonania testów skórnych wykorzystywane są standaryzowane roztwory alergenu. Skóra w miejscu wykonania testu powinna być sucha i wolna od jakichkolwiek zmian chorobowych.
Rodzaje testów skórnych
Spośród podstawowych testów skórnych w diagnostyce alergii wykorzystuje się:
- punktowe testy skórne ( PTS )
- naskórkowe testy płatkowe ( NTP )
- testy śródskórne ( TŚ )
Różnica między tymi testami polega na sposobie wykonania, rodzaju reakcji jak również czasu potrzebnego do odczytu wyniku.
Wskazania do wykonania testów
Wskazaniem do wykonania punktowych testów skórnych jest wykrycie i potwierdzenie reakcji alergicznej na alergeny, które zawieszone są w powietrzu a należą do nich: grzyby pleśniowe, roztocze kurzu domowego, sierść, pyłki.
Przeciwwskazania do wykonania testów
- nowotwory złośliwe,
- ciąża,
- pokrzywka,
- jeśli odstawienie leków przeciwalergicznych jest niemożliwe,
- ostre infekcje skórne,
- zaostrzenia choroby.
Testy skórne – punktowe
Punktowe testy skórne ( PTS z ang. skin prick test ), są najczęściej stosowanymi testami, które wykorzystuje się w diagnostyce chorób IgE – zależnych. A nazwa wzięła się od tego jak nakłada się alergeny na skórę.
Stosuje się je w przypadku podejrzenia:
- alergicznego nieżytu nosa
- alergii na lateks
- astmy alergicznej ( atopowej )
- alergii na jad owadów błonkoskrzydłych
Rzadziej w przypadku:
- pokrzywki
- atopowego zapalenia skóry ( AZS )
- alergii na leki
- alergii pokarmowej
Do punktowych testów skórnych wykorzystuje się różne wyciągi alergenów wziewnych do których należą:
- pyłki traw
- alergeny kurzu domowego – głównie roztoczy
- sierść zwierząt
- alergeny jadu owadów błonkoskrzydłych
- zarodniki pleśni
- alergeny pokarmowe
- alergeny lateksu
Jest to metoda, którą wykonuje się do wykrywania alergii natychmiastowej, IgE-zależnej. Reakcja rozwija się od kilku do kilkunastu minut po kontakcie z alergenem.
Punktowe testy skórne – zalety
Zalety jakie posiadają punktowe testy skórne to przede wszystkim to że są bezpieczne. Rzadkie jednak możliwe reakcje niepożądane ze wstrząsem włącznie mogą wystąpić przy wykonywaniu testów z alergenem jadu owadów błonkoskrzydłych czy alergenami lateksu. Ponadto są proste do wykonania, w niskiej cenie, a wynik testu dostępny jest prawie natychmiast. Plusem jest też to że osoba uczulona może obserwować reakcje jakie zachodzą na skórze.
Punktowe testy skórne są szczególnie zalecane w przypadku uczulenia na alergeny inhalacyjne ( powietrznopochodne ). Są to różnego rodzaju pyłki traw, chwastów, drzew a także alergeny kurzu domowego głównie roztocze kurzu domowego, sierść zwierząt domowych jak również grzybów pleśniowych.
Wykonuje się je również z alergenami pokarmowymi.
Testy skórne powinien wykonywać lekarz alergolog w poradni lub w gabinecie alergologicznym, który powinien być odpowiednio wyposażony ( np. leki ) w przypadku nieprzewidzianych nagłych stanów niepożądanych.
Zestaw przesiewowy alergenów do punktowych testów skórnych ( PTS )
- roztocze kurzu domowego
- sierść
- kota,
- psa,
- pyłki
- zbóż, traw
- bylicy,
- babki,
- brzozy,
- olchy,
- leszczyny,
- żyta
- grzyby pleśniowe
Przygotowanie się do punktowych testów skórnych
Aby wynik testów skórnych był wiarygodny należy zastosować się do pewnych zaleceń. Przed wykonaniem testów skórnych należy odstawić z odpowiednim wyprzedzeniem leki, które hamują reakcję skóry, ponieważ mogą fałszować wyniki testu. Należy to zrobić w porozumieniu z lekarzem.
Choć nie zawsze jest to możliwe, testy skórne powinno się wykonywać w okresie w którym objawy alergii nie występują.
W dzień przeprowadzenia testu należy unikać stosowania balsamów czy kremów na przedramionach.
Ludzie starsi i dzieci jak również osoby z atopowym zapaleniem skóry ( AZS ) mogą mieć mniejszą reaktywność skóry.
Jak się wykonuje punktowe testy skórne
Punktowe testy skórne wykonuje się na dłoniowej stronie przedramienia ( wewnętrznej ), a skóra w miejscu badania musi być sucha.
Alergeny nakłada się w odległości 5 centymetrów od nadgarstka i 3 centymetry od dołu łokciowego, ponieważ skóra dołu łokciowego wykazuje nieznacznie większa reaktywność natomiast mniejszą okolica nadgarstka.
Kolejność nakładania alergenów podobnie jak odległości między nimi ma znaczenie dlatego odległość między nakładanymi testami powinna wynosić od 3 do 5 centymetrów od siebie ponieważ pozwoli to uniknąć wzajemnych oddziaływań między sobą. I maksymalnie 20 punktów.
Przez nałożoną kroplę roztworu pod odpowiednim kątem nakłuwa się wierzchnią warstwę skóry specjalną igłą ( lancet ), powinno być to zrobione bardzo delikatnie żeby nie doprowadzić do krwawienia ponieważ badanie będzie nieważne. Do każdego nakłucia powinno się używać nowej jednorazowej igły.
Nakłucie jest bezbolesne i przypomina ukłucie owada a jest niezbędne ponieważ pomaga wprowadzić alergen do powierzchownych warstw skóry.
Roztwór alergenu jest przechowywany w lodówce i nie powinien być nakładany zaraz po jego wyjęciu, ponieważ zimny może spowodować skurcz naczyń krwionośnych i tym samym zmniejszyć odczyn.
Zobacz także: Wyprysk kontaktowy alergiczny
Punktowe testy skórne – wynik
Po założeniu testu wynik odczytuje się po 15 minutach, zdarza się jednak że u niektórych osób reakcja zachodzi nieco później, dlatego następny odczyt wykonuje się w 20 następnie 30 – stej minucie.
Wynik badania mierzy się w milimetrach czyli mierzy się średnicę rumienia i bąbla lub w skali od 0 do 4 plusów.
W miejscu gdzie powstał rumień lub bąbel, po wcześniejszym nałożeniu alergenu oznacza że wystąpiła reakcja alergiczna. Od wielkości i rozmiaru bąbla i zaczerwienienia ocenia się siłę reakcji alergicznej. Czyli im większy bąbel i rumień tym alergen mocniej uczula.
Do godziny czasu reakcja alergiczna powinna ustąpić.