Alergeny inhalacyjne(wziewne, aeroalergeny) są to substancje znajdujące się w powietrzu i dostają się do naszego organizmu drogami oddechowymi, wraz z wdychanym powietrzem i docierają do błony śluzowej górnych dróg oddechowych. Są one najczęstszą przyczyną chorób alergicznych, która może objawiać się na różne sposoby. W chorobach alergicznych, a zwłaszcza w astmie oskrzelowej, alergicznym nieżycie nosa czy w alergicznym zapaleniu spojówek duże znaczenie mają właśnie alergeny inhalacyjne.
Alergeny inhalacyjne a reakcja organizmu
Alergia jest to niewłaściwa reakcja układu odpornościowego na kontakt z alergenami. Układ odpornościowy źle rozpoznaje substancje potencjalnie niegroźne jakimi są pyłki kwiatów, drzew czy kurz domowy. Traktuje nieszkodliwe dla większości ludzi substancje zwane alergenami i reaguje na nie w sposób agresywny podejmując z nimi walkę. Dzieje się tak dlatego, że przestał funkcjonować system, który rozpoznaje substancje niegroźne i te które są szkodliwe. W efekcie następuje mocniejsza reakcja obronna organizmu niż zwykle, w której przeciwciała są produkowane w bardzo dużej ilości niż wymaga tego zwykła reakcja obronna zdrowego organizmu.
Przeciwciała te doprowadzają organizm do nadwrażliwości i powstaniu stanu zapalnego, który jest odczuwalny w postaci różnego rodzaju objawami. Alergia, która powstała z powodu alergenów inhalacyjnych może przybrać postać łagodną, gdzie objawy mogą być takie jak np. kichanie, katar czy łzawienie lub postać niebezpieczną, która może nawet zagrażać życiu jaką jest wstrząs anafilaktyczny.
Jaka jest charakterystyka alergenów inhalacyjnych (wziewnych)
Alergeny inhalacyjne, które najczęściej uczulają to:
pyłki traw – tymotka wonna, kupkówka pospolita, wiechlina łąkowa, kłosówka wełniasta.
pyłki drzew – wierzba, brzoza, topola, olcha, dąb, leszczyna.
pyłki chwastów – bylica, babka lancetowata, ambrozja, parietaria.
Alergia na pyłki roślin jest jedną z najczęściej występujących, pomimo tego że nie wszystkie pyłki uczulają. Rośliny produkują miliony pyłków, które znajdują się w powietrzu i przenoszone mogą być na duże odległości przez wiatr i które z łatwością dostają się do oczu, nosa i oskrzeli osoby uczulonej. Pyłki te powodują wystąpienie różnych objawów, gdzie najbardziej charakterystyczne to zaczerwienione oczy, kichanie, katar. Alergeny inhalacyjne ( roślinne ), mają określony sezon pylenia dla danej rośliny dlatego alergicy powinni zaznajomić się z kalendarzem pyleń gdzie podane są pory pylenia danych roślin. Alergeny inhalacyjne najbardziej dają się we znaki w słoneczne i wietrzne dni, natomiast podczas deszczowych dni stężenie pyłków w powietrzu spada.
Alergeny inhalacyjne – jak dzielimy ?
Alergeny inhalacyjne dzielimy na dwie grupy – zewnątrzpochodne, które pochodzą ze środowiska i alergeny wewnątrzpochodne, które pochodzą z wnętrza domu.
Do alergenów wewnątrzpochodnych należą alergeny: roztocze kurzu domowego, zwierząt domowych, karaluchów, czy nawet zarodniki grzybów. Natomiast jedne z najważniejszych alergenów zewnątrzpochodnych to pyłki roślin a także niektóre zarodniki grzybów.
Podział ze względu na okres pylenia
Alergeny inhalacyjne dzielimy na całoroczne, które występują stale przez cały rok i sezonowe, te które pojawiają się w różnych porach roku.
Do alergenów inhalacyjnych całorocznych najczęściej uczulających z którymi osoba uczulona ma stały kontakt zaliczamy:
- pleśń,
- penicillum notatum
- altemaria altemata
- aspergillus fumigatus
- cladosporium herbarum
- roztocze,
- skórożarłoczek skryty (dermatophagoides pteronyssinus )
- dermatophagoides farinae
- złuszczony naskórek ludzki jak i zwierzęcy,
- sierść zwierząt domowych,
- kot ( Felis catus )
- pies ( canis lapus familiaris )
- włosy,
- łupież,
- alergeny grzybów,
- szczątki roślin,
- dym papierosowy,
- pierze.
Do alergenów inhalacyjnych należą alergeny kurzu domowego, jest to substancja, która stanowi mieszaninę różnych pyłów organicznych i nieorganicznych do których należą sierść zwierząt, różnych włókien, komórki naskórka, roztocze, które są jednym z głównych alergenów kurzu.
Alergeny inhalacyjne sezonowe to pyłki, które mają swój określony sezon pylenia, są to:
Najważniejsze rośliny będące źródłem alergenów:
- trawy :
- tymotka ( phleum pratense )
- życica ( lolium perennace )
- wiechlina łąkowa ( poa pratensis )
- kłosówka wełnista ( holcus lanatus )
- kupkówka pospolita ( dactylis glomerata )
- tomka wonna (anthoxanthum odoratum )
- drzewa :
- wierzba (salix )
- brzoza (betula )
- topola ( populus )
- olcha ( alnus mill )
- dąb ( quercus )
- leszczyna ( corylus avellana )
- rośliny ( potocznie chwasty ):
- bylica (artemisia vulgaris )
- parietaria (parietaria judaica )
- babka lancetowata ( plantago lanceolata )
- ambrozja ( ambrosia )
Alergeny inhalacyjne – objawy
Alergeny inhalacyjne mogą powodować alergie wziewne, a występujące objawy są głównie ze strony układu oddechowego i zaliczamy do nich:
- katar,
- łzawienie oczu,
- zapalenie spojówek,
- swędzenie gardła i oczu,
- kaszel,
- kichanie,
- trudności w oddychaniu,
- obrzęk błony śluzowej,
W przypadku uczulenia na konkretny alergen może zdarzyć się także skurcz oskrzeli, duszności, gorączka i ból głowy.
Uczulenie na alergeny inhalacyjne (wziewne) może także objawiać się w postaci:
- astmy oskrzelowej,
- alergicznego nieżytu nosa,
- wyprysku kontaktowego,
- pokrzywki kontaktowej,
- atopowego zapalenia skóry (AZS),
- obrzęku naczynioruchowego.
W przypadku alergii na pyłki roślin należy też wspomnieć o sezonowości objawów, które nasilają się w zależności od okresu pylenia danej rośliny.
Rozpoznanie
Duża liczba alergenów powoduje, że rozpoznanie konkretnego alergenu który uczula jest trudne. Dlatego ważną rzeczą jest obserwowanie, kiedy występują objawy, i z jaką intensywnością, rzadko czy systematycznie, a także o jakiej porze roku. Taka obserwacja jest bardzo ważna ponieważ pomoże zawęzić krąg poszukiwań alergenu odpowiedzialnego za objawy.
Bagatelizowanie objawów
Jednym z objawów alergii na alergeny wziewne może być katar sienny. Bagatelizowanie kataru siennego, który może być wywołany przez roztocze kurzu domowego czy przez zarodniki grzybów pleśniowych może doprowadzić do zapalenia zatok, zapalenia oskrzeli co w rezultacie może prowadzić do rozwoju astmy oskrzelowej.
Alergeny inhalacyjne – występowanie
Alergeny inhalacyjne dostają się do organizmu przez drogi oddechowe i niezależnie od pory roku cały czas występują w powietrzu. Bo np. zimą, w mieszkaniu, gdzie spędzamy dużo czasu i rzadko wietrzymy pomieszczenia dokuczliwe są alergeny roztoczy, które występują powszechnie w kurzu domowym, a także sierść czy naskórek zwierząt domowych. Z kolei w miesiącach letnich ( odpowiednich do pylenia danej rośliny ) jesteśmy narażeni na różne pyłki np. traw, drzew czy kwiatów czyli alergeny wziewne.