Astma zawodowa związana jest z warunkami, które występują w miejscu pracy. Powodują niewłaściwą reakcję organizmu na czynniki, którymi mogą być alergeny czy substancje drażniące. Jest bardzo dużo czynników, które mogą przyczyniać się do powstania tego schorzenia a należą do nich np. substancje chemiczne, kurz czy różne pyły. Czynniki te, które występują w miejscu pracy i wdychane przez długi czas prowadzą do wystąpienia objawów.
Aby astmę można było uznać za chorobę zawodową, powinny zostać spełnione pewne kryteria. Dlatego w tym przypadku potrzebne jest udowodnienie powiązania pojawienia się choroby z czynnikami, które występują w miejscu pracy.
Niektóre grupy zawodowe, takie jak np. fryzjer, młynarz czy osoby pracujące przy zwierzętach są narażone na różne substancję występujące w miejscu pracy. Czynniki te mogą się przyczynić do pojawienia się lub nasilenia astmy. Dlatego astma zawodowa związana jest z czynnikami, które występują w miejscu pracy.
Astma zawodowa – rodzaje
Przez wzgląd na mechanizm działania astmę zawodową dzieli się na astmę niealergiczną – (nieimmunologiczna) i astmę alergiczną – (immunologiczna).
Astma alergiczna (immunologiczna), jest to reakcja nadwrażliwości na substancje zwane alergenami i związana jest z produkcją przeciwciał IgE. W przypadku astmy alergicznej pierwszy kontakt z substancją alergenną nie powoduje wystąpienia nadwrażliwości lecz może rozwijać się dopiero po jakimś czasie.
Astma niealergiczna (nieimmunologiczna) – spowodowana jest czynnikami drażniącymi i występuje zaraz po kontakcie z nimi. Rozwija się do 24h a przebieg może być ostry.
Astma zawodowa – objawy
Objawy astmy zawodowej są podobne do typowej astmy i mogą występować od paru minut do paru godzin po ekspozycji na dany czynnik. Rozwój astmy oskrzelowej zawodowej może również trwać bardzo długo, miesiącami lub nawet latami. A spowodowane jest to warunkami osobniczymi, jak również, czynnikiem wywołującym astmę.
Typowe objawy astmy zawodowej to:
- kaszel,
- duszność,
- katar,
- świsty,
- szybszy oddech,
- trudność z oddychaniem.
Astmy zawodowej, nie należny lekceważyć, ponieważ może doprowadzić to do ciężkiej astmy, jeżeli dana osoba będzie ciągle mieć kontakt z danym czynnikiem wywołującym schorzenie.
Zawody narażone na rozwój astmy zawodowej
Najczęstsze zawody narażone na rozwój astmy to:
- stolarz (narażenie na pył),
- pracownik przemysłu chemicznego (narażenie na substancje chemiczne),
- fryzjer (narażenie na środki chemiczne – farby, lakiery),
- piekarz, młynarz, kucharz (mąka),
- weterynarz, pracownik schroniska dla zwierząt, hodowca zwierząt, pracownik zoo lub sklepu zoologicznego (alergeny zwierząt),
- osoby pracujące w rękawiczkach gumowych, pielęgniarka, lekarz, farmaceuta (lateks),
- osoby sprzątające zawodowo, pracownik pralni (detergenty).
Rozpoznanie astmy zawodowej
Rozpoznanie astmy polega na powiązaniu występujących objawów z miejscem wykonywanej pracy i panującego w nim środowiska. Dlatego ważna jest samoobserwacja, następnie należy udać się do lekarza, który przeprowadzi szczegółowy wywiad z chorym i w jego miejscu pracy. Następnie na podstawie wywiadu lekarz ustali możliwość, wystąpienia astmy zawodowej a także wykonanie odpowiednich badań.
Przykładowe badania to np. spirometria, ocena funkcji płuc – badanie przepływu powietrza wydechowego.
Wykonuje się też, testy skórne alergiczne – pomocne w wykryciu konkretnego alergenu wywołującego objawy.
Czynniki ryzyka astmy zawodowej
Wystąpienie astmy zawodowej uwarunkowane jest od rodzaju czynnika i jego predyspozycji drażniącej a także od stężenia czynnika, na którego dana osoba narażona jest w miejscu pracy. Dlatego ważne jest ustalenie rodzaju substancji, która występuje w zakresie wykonywanej pracy, określenie procedur i stosowanie środków ochronnych.
Czynnikami, które mogą przyczynić się do rozwoju astmy zawodowej, mogą być różnego rodzaju alergeny, np. zwierzęce. Czynnikami mogą być również substancje drażniące, np. różnego rodzaju związki chemiczne.
Do osób, które są narażone na rozwój astmy zawodowej należą również osoby mające inne schorzenia układu oddechowego, jak również alergicy.
Pomijając to, że palenie papierosów jest niewskazane u osób chorych na astmę, to palenie papierosów jak również przebywanie w otoczeniu osób, które palą (tzw. bierne palenie) może również przyczynić się do wystąpienia astmy zawodowej.
Nasilenie astmy
Nasilenie się objawów astmy, może być spowodowane przez różne czynniki występujące w dużym stężeniu w miejscu pracy. Należą do nich np.: substancje drażniące, różne pyły, opary, zimne powietrze, lakiery.
W przypadku astmy zawodowej, często bywa tak, że osoba, która ma kontakt z czynnikiem drażniącym lub alergenem w miejscu pracy dozna nasilenia objawów w czasie pracy. Natomiast podczas weekendu lub np. urlopu objawy łagodnieją. Pomimo że taki stan rzeczy często występuje, to nie jest to zasadą, bo bywa i tak że w czasie wolnym od pracy objawy mogą się utrzymywać.
Leczenie
Leczenie astmy zawodowej, nie odbiega od leczenia typowej astmy. Polega na stosowaniu przeciwzapalnych steroidów wziewnych, a także leków rozszerzających oskrzela.
Ważnym elementem w leczeniu jest również, ograniczenie kontaktu z substancjami drażniącymi. Podobnie osoby mające alergiczną postać astmy zawodowej też powinny wyeliminować ekspozycję na alergeny, ponieważ może to skutkować ciężką reakcją alergiczną i poważnymi konsekwencjami.
W przypadku astmy zawodowej stosuje się też próby prowokacyjne z konkretnymi alergenami, które mogą występować w miejscu pracy. Badanie to przeprowadza się pod nadzorem i polega na podaniu konkretnego środka drogą wziewną zwiększając jego dawki. Następnie bada się pracę płuc (spirometria).
Astma zawodowa niewątpliwie wpływa na jakość życia osoby chorej. Przebywanie w miejscu pracy, w którym występują szkodliwe substancje, może przyczynić się do rozwoju lub zaostrzenia się już istniejącej astmy. Ekspozycja na czynniki drażniące lub uczulające może być przyczyną astmy, która może pojawić się nawet bardzo długo od podjęcia pracy. Odpowiednie leczenie jest bardzo ważne ponieważ pozwoli to kontrolować astmę i zapobiegać jej napadom. Niekiedy pomimo właściwego leczenia niezbędna jest zmiana zawodu.
Przeczytaj również: Punktowe testy skórne – jaki jest ich przebieg i zalety
Astma zawodowa – profilaktyka
Osoby chore na astmę powinny dobrze znać swoją chorobę. Warto również prowadzić obserwację, np. kiedy i jak silne wystąpiły objawy, ponieważ pozwoli to kontrolować chorobę co w efekcie przyczyni się do poprawy jakości życia. Dlatego ważna jest współpraca z lekarzem i stosowanie się do jego zaleceń. W porozumieniu z lekarzem należy np. regularnie przyjmować leki (np. na duszność w razie jej wystąpienia, aby ustąpiła).
Trzeba się obserwować, kiedy występują objawy i w kontakcie z czym, np. substancje spożywcze czy chemiczne. Jeżeli już, dany czynnik został zidentyfikowany w kontakcie, z którym wystąpiły objawy należy go unikać.
Należy również zaobserwować czy w pomieszczeniu, w którym się pracuje czy nie ma dużego zapylenia albo w przypadku pracownika biurowego, czy działa klimatyzacja. O wszystkich obserwacjach co do miejsca pracy warto poinformować lekarza.
Jeżeli w miejscu pracy występują warunki, które mają szkodliwy wpływ na zdrowie, pracodawca powinien zapewnić bezpieczne warunki pracy poprzez zastosowanie odpowiednich środków ochrony.
Prawidłowo leczona astma może zminimalizować objawy co przełoży się na jakość życia i komfort wykonywanej pracy. Zdarza się i tak że astma może utrzymywać się nawet jeżeli usuniemy czynnik wywołujący objawy. Co może wiązać się ze zmianą stanowiska albo nawet pracy.