Całoroczne alergiczne zapalenie spojówek (PAC), jest reakcją nadwrażliwości typu I. Jest to nadwrażliwość spojówek, która trwa przez cały rok i występuje w odpowiedzi na ciągły kontakt z alergenami znajdującymi się w powietrzu. Schorzenie to, w porównaniu z sezonowym alergicznym zapaleniem spojówek (SAC), występuje rzadziej. Podobnie jak w innych reakcjach alergicznych przyczyną całorocznego zapalenia spojówek jest wadliwe funkcjonowanie układu odpornościowego, który odpowiedzialny jest za ochronę organizmu przed szkodliwymi substancjami. Charakterystyczne jest to, że objawy występują cały rok i związane są z konkretnymi alergenami.
Przyczyny
Najczęstszymi alergenami wywołującymi całoroczne alergiczne zapalenie spojówek są roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt domowych i ich naskórek, grzyby pleśniowe, jak również alergeny występujące w miejscu pracy np. lateks.
Choroby alergiczne oczu – rodzaje
Główne schorzenia, które dotyczą narządu wzroku to:
Ostre alergiczne zapalenie spojówek (AAC) – objawy występują nagle po dostaniu się do worka spojówkowego znacznej ilości alergenów (świąd, łzawienie, przekrwienie i obrzęk). A oznaki zapalenia utrzymują się do 48h.
Sezonowe alergiczne zapalenie spojówek (okresowe, przewlekłe) (SAC) – występuje najczęściej z pośród alergicznych chorób oczu i pojawia się w okresie pylenia roślin. Tej alergii może towarzyszyć także katar sienny (alergiczny nieżyt nosa).
Całoroczne alergiczne zapalenie spojówek tzw. przetrwałe (PAC) – objawy występują przez cały rok, gdzie alergenami mogą być roztocze kurzu domowego, pleśń czy np. sierść lub naskórek zwierząt domowych. Schorzenie to i związane z nim objawy są łagodniejsze od wyżej wymienionych.
Z pośród alergicznych chorób oczu występują również:
- atopowe zapalenie rogówki i spojówki,
- olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek,
- kontaktowe zapalenie skóry powiek i spojówek,
- wiosenne zapalenie rogówki i spojówki.
Różnica między sezonowym a całorocznym zapaleniem spojówek
Alergiczne zapalenie spojówek, jest częstym schorzeniem, które dotyczy oczu i występuje z powodu uczulenia na różnorakie substancje (alergeny). Dlatego jeśli alergenami są pyłki roślin (traw, chwastów, drzew), wówczas objawy występują sezonowo i mówi się o sezonowym alergicznym zapaleniu spojówek (SAC). Natomiast jeżeli osoba ma stały kontakt z alergenami takimi jak np. roztocza kurzu domowego, pleśń, naskórek zwierząt czy ich sierść a objawy występują przez cały rok i nasilają się, kiedy mieszkanie jest zawilgocone, wtedy mówi się o całorocznym zapaleniu spojówek.
Alergeny w miejscu pracy
Jeżeli, objawy alergii ocznej pojawiają się w miejscu pracy a w czasie wolnym od niej np. urlop czy weekend zmniejszają się lub ustępują wówczas osoby mogą być uczulone na alergeny zawodowe. W tym przypadku uczulają najczęściej metale (nikiel, aluminium, chrom czy platyna).
Na alergiczne zapalenie spojówek są narażone osoby pracujące w miejscach w których mogą występować:
- pleśnie: kucharz, młynarz, pracownik basenu, w przetwórstwie spożywczym, hurtownie żywności, chowie zwierząt, stolarz,
- alergeny zwierząt: weterynarz, schronisko dla zwierząt, sklep zoologiczny, praca w zoo, zoolog, alergeny występują w powietrzu, unoszą się i osiadają na różnych powierzchniach czy urządzeniach,
- roztocze: pracownicy kina, biblioteki, teatru, hotelu, młynarz, piekarz, alergeny mogą znajdować się w dywanach, zasłonach meblach tapicerowanych, czy nawet w klimatyzacji.
- pyłki roślin: wprawdzie pyłki roślin należą do alergenów występujących sezonowo aczkolwiek jeśli występują w miejscu pracy np. kwiaciarnia, to mogą ciągle wywoływać alergie a ustępować lub łagodnieć w weekend lub w czasie urlopu.
- czynniki drażniące: fryzjer, pracownik Spa, kosmetyczka, narażeni są na substancje drażniące do których mogą należeć dezodoranty, lakiery do włosów i paznokci, perfumy.
Całoroczne alergiczne zapalenie spojówek – przebieg
Patomechanizm, czyli mechanizm powstawania zaburzenia – jest podobny do sezonowego alergicznego zapalenia spojówek (SAC). Polega na tym, że w trakcie pierwszego kontaktu organizmu z alergenem zostaje zwiększona produkcja przeciwciał IgE. Przeciwciała IgE wiążą się z komórkami tucznymi, które znajdują się w spojówce. W momencie kolejnego kontaktu z alergenem zostają uwolnione mediatory zapalenia gdzie głównym mediatorem zapalenia jest histamina, która to odpowiada za objawy takie jak świąd, łzawienie, pieczenie. Z alergią oczną często związane są dolegliwości dotyczące nosa, bywa zatkany a także narażony na kichanie lub katar.
Całoroczne alergiczne zapalenie spojówek przebiega dość łagodnie w porównaniu z sezonowym.
Całoroczne alergiczne zapalenie spojówek – objawy
Objawy alergicznego zapalenia spojówek są, dokuczliwe i potrafią skutecznie obniżyć jakość życia, zarówno w pracy zawodowej jak również w życiu codziennym.
Objawy, całorocznego zapalenia spojówek występują przez cały rok z okresami nasilenia w sezonie grzewczym, kiedy ogrzewamy mieszkania (jesień, zima). Ponieważ związane jest to ze zwiększoną aktywnością pleśni i roztoczy kurzu domowego. Więcej na temat profilaktyki i zaleceń na temat roztocze kurzu domowego przeczytasz tutaj.
Objawy, są podobne co w sezonowym choć znacznie łagodniejsze, np.:
- świąd,
- łzawienie,
- pieczenie.
Objawy alergicznego zapalenia spojówek i inne schorzenia
Objawy alergicznego zapalenia spojówek często idą w parze z takimi chorobami jak:
- atopowe zapalenie skóry,
- katar sienny,
- astma.
U osób ze skłonnościami do alergii w prosty sposób mogą wystąpić dolegliwości. Z uwagi na łatwy dostęp alergenów do spojówki, a także obfite unaczynienie oka.
Jak się rozpoznaje całoroczne alergiczne zapalenie spojówek
Rozpoznanie całorocznego zapalenia spojówek, polega w głównej mierze na szczegółowym wywiadzie oraz badaniu przedmiotowym.
W przypadku całorocznego zapalenia spojówek wykonuje się również testy skórne z alergenami całorocznymi. Jeżeli nie wskazały konkretnego alergenu dodatkowo można wykonać, prowokacyjne testy dospojówkowe (wkraplanie zawiesiny konkretnego alergenu do spojówki) oraz oznaczanie swoistych przeciwciał we krwi. W niektórych przypadkach pobiera się wymaz z powierzchni oka w celu stwierdzenia występowania eozynofili.
Przeczytaj również:
- Oznaczenie stężeń IgE w alergii – całkowite i swoiste
- Punktowe testy skórne – jaki jest ich przebieg i zalety
Przeprowadzenie badań jest bardzo istotne, ponieważ aby leczenie odniosło właściwy skutek, należy zidentyfikować alergen wywołujący uciążliwe objawy.
Rozpoznanie – czynniki drażniące
W przypadku rozpoznania całorocznego zapalenia spojówek, problematyczna może okazać się również alergia spojówek spowodowana nieswoistymi czynnikami do których mogą należeć: dym (papieros, kominek), farba (świeżo pomalowane ściany), substancje unoszące się w powietrzu (dezodoranty, lakiery do włosów, opary środków czyszczących), itp. Wówczas mogą wystąpić objawy takie jak swędzenie, pieczenie, przekrwienie oczu czy nawet obrzęk powiek.
W badaniu przedmiotowym stwierdza się:
- obrzęk spojówek,
- zaczerwienienie – obustronne,
- śluzowo-wodnistą wydzielinę w worku spojówkowym,
- małe brodawki na spojówce tarczkowej.
Ważnym elementem rozpoznania całorocznego zapalenia spojówek, jest również potwierdzenie trzech z czterech charakterystycznych cech a mianowicie: rodzinny wywiad atopowy, występowanie zmian co najmniej od roku, występowanie tych zmian przez cały rok, świąd.
Diagnostyka różnicowa
Ważnym elementem jest również diagnostyka różnicowa, która polega na wykluczeniu innych chorób mających podobne symptomy i obejmuje między innymi:
- infekcyjne zapalenie spojówek,
- zespół suchego oka,
- ciało obce w worku spojówkowym,
- jaskrę,
- zapalenie błony naczyniowej, twardówki,
- schorzenia powiek,
- inne choroby alergiczne oczu.
Całoroczne alergiczne zapalenie spojówek – leczenie
Profilaktyka
Jedną z fundamentalnych jak również najważniejszych zasad w leczeniu sezonowego alergicznego zapalenia spojówek jest unikanie kontaktu z alergenem. Ponieważ jest to bardzo trudne, a w niektórych przypadkach nawet niemożliwe to przynajmniej powinno się, ograniczyć ekspozycję na substancję, która powoduje uciążliwe objawy.
Postępowanie niefarmakologiczne
- często przemywać twarz zimną wodą,
- stosować zimne okłady na oczy (na przekrwione czy obrzęknięte oczy pozytywnie wpływają chłodne okłady),
- przemywać oczy preparatami sztucznych łez (bez konserwantów), ponieważ pozwoli to rozcieńczyć i wypłukać alergeny, co w konsekwencji zmniejsza świąd i przynosi ulgę,
- w przypadku dokuczliwych, powracających objawów, stosuje się odczulanie (immunoterapie swoistą) pod nadzorem lekarza alergologa.
Leczenie farmakologiczne – leki
Leczenie farmakologiczne, może być doustne, jednak najlepiej zastosować preparaty miejscowo, tj. donosowo – krople do nosa oraz dospojówkowo – krople do oczu.
Ważne jest również, to że dłuższe zastosowanie preparatów bez konsultacji z lekarzem może prowadzić do zaburzenia funkcji ochronnych oka. W efekcie może wywołać zaczerwienienia, a nawet mieć poważniejsze konsekwencje np. doprowadzić do jaskry.
Po leczeniu
Po leczeniu jeśli alergen jest już znany powinno się:
- usunąć alergen z otoczenia osoby uczulonej albo przynajmniej ograniczyć kontakt z nim, a także czynniki drażniące – nieswoiste,
- w przypadku podjęcia pracy zawodowej, wykluczyć zawody, które by mogły przyczynić się do występowania u osób uczulonych nieprzyjemnych objawów,
- warto zastosować też leki przeciwalergiczne jeśli zaistnieje ryzyko wystąpienia objawów albo już wystąpiły.