Sezonowe alergiczne zapalenie spojówek – czym jest?
Sezonowe alergiczne zapalenie spojówek należy do alergicznych chorób oczu i pojawia się po kontakcie z różnymi substancjami środowiskowymi. Występuje sezonowo, dlatego związana jest z uczuleniem na konkretne alergeny znajdujące się w powietrzu, najczęściej są to pyłki traw, chwastów lub drzew. W przypadku pyłków roślin objawy alergii pojawiają się sezonowo i zależne jest to od pylenia danej rośliny.
Sezonowe zapalenie spojówek ( seasonal allergic conjunctivitis ) SAC jest to reakcja nadwrażliwości spojówek, wywołana przez alergeny i jest najczęstszą postacią choroby alergicznej oczu i zarazem jedną z najłagodniejszych. W zależności od alergenu schorzenie może występować całorocznie ( roztocze kurzu domowego, sierść zwierząt domowych, pleśń ), lub sezonowo ( pyłki traw, drzew, chwastów ).
Zdecydowana większość zachorowań na SAC to ludzie młodzi, aktywni, a występujące objawy skutecznie obniżają ich jakość życia, jak również negatywnie wpływają na wykonywanie codziennych czynności, także w pracy zawodowej. Stanowi od 30 do 50% wszystkich chorób alergicznych oczu.
Objawy
Objawy oczne występują najczęściej z początkiem okresu pylenia roślin odpowiedzialnych za uczulenia ( trawy, chwasty, drzewa ), i są odpowiedzialne za:
- zaczerwienienie oczu,
- świąd,
- łzawienie,
- pieczenie spojówek,
- obrzęk powiek,
- uczucie kłucia.
Tym objawom mogą towarzyszyć również objawy ogólne takie jak:
- bóle głowy,
- zmęczenie,
- rozbicie,
- problemy ze snem.
Choć rzadko, może także wystąpić:
- światłowstręt,
- zaburzenia widzenia.
Objawy sezonowego zapalenia spojówek zaczynają pojawiać się od około 7 do 14 roku życia, i w większości przypadków dotyczą chłopców. U większości osób chorych, sezonowe alergiczne zapalenie spojówek jest charakterystyczną dolegliwością u chorych na alergiczny nieżyt nosa.
Oznaki sezonowego alergicznego zapalenia spojówek pojawiają się w niedługim czasie od kontaktu z alergenem i dotyczą obu oczu i ustępują samoistnie po okresie pylenia roślin.
W przebiegu schorzenia może pojawić się delikatny obrzęk a także cienie alergiczne. Stwierdza się również śluzową lub wodnistą wydzielinę w worku spojówkowym oraz niewielkie brodawki na spojówce powiekowej.
Przyczyny
Jedną z głównych przyczyn SAC, jest zanieczyszczenie środowiska np. spalinami, które umożliwia łatwy transport alergenów w powietrzu a także tzw. efekt cieplarniany, który z kolei wpływa na zwiększony rozrost roślin, zwłaszcza chwastów zwiększając pylenie.
Alergiczne zapalenie spojówek jak w przypadku innych reakcji alergicznych spowodowane są wadliwym funkcjonowaniem układu odpornościowego, który odpowiedzialny jest za ochronę organizmu przed szkodliwymi substancjami. Polega na tym, że w trakcie pierwszego kontaktu organizmu z alergenem zostaje zwiększona produkcja przeciwciał IgE. Przeciwciała IgE wiążą się z komórkami tucznymi, które znajdują się w spojówce. W momencie kolejnego kontaktu z alergenem zostają uwolnione mediatory zapalenia gdzie głównym mediatorem zapalenia jest histamina, która to odpowiada za objawy takie jak świąd, łzawienie a także obrzęk i przekrwienie.
Organizm uwalnia znaczne ilości histaminy, substancji chemicznej, która odpowiedzialna jest za stan zapalny i obrzęk.
Sezonowe zapalenie spojówek – kiedy występuje?
Cechą charakterystyczną jest sezonowość, gdzie objawy występują w określonej porze roku i związane są z pyleniem roślin.
Dlatego
objawy najczęściej zaczynają występować pod koniec maja i utrzymują się do lipca, ponieważ w tym czasie pylą trawy. Natomiast jeśli objawy występują z początkiem roku, tj. koniec stycznia początek lutego związane jest to z kwitnieniem drzew ( wierzba, olcha, leszczyna ), a w kwietniu, nieprzyjemnych objawów mogą dostać osoby uczulone na pyłki topoli czy brzozy.
Rozpoznanie
Rozpoznanie sezonowego zapalenia spojówek polega w głównej mierze na szczegółowym wywiadzie oraz badaniu przedmiotowym.
Wykonuje się również punktowe testy skórne, dodatkowo można wykonać prowokacyjne testy dospojówkowe gdzie podaje się konkretny alergen do worka spojówkowego. Ważnym elementem jest również diagnostyka różnicowa, która polega na wykluczeniu innych chorób mających podobne symptomy i obejmuje między innymi:
- infekcyjne zapalenie spojówek,
- zespół suchego oka,
- ciało obce w worku spojówkowym,
- jaskrę,
- zapalenie – błony naczyniowej, twardówki,
- schorzenia powiek,
- inne choroby alergiczne oczu.
Występują różne alergiczne choroby oczu, a jest to zależne od substancji alergennych, dlatego rozpoznanie jest bardzo ważne.
Leczenie
Podstawową zasadą w leczeniu sezonowego alergicznego zapalenia spojówek jest ograniczenie, a jeśli to możliwe, unikanie alergenów. A ponieważ istnieje bardzo dużo alergenów, które są wszechobecne należy poznać jaki konkretny alergen wywołuje objawy.
Dlatego w tym przypadku jak również w innych rodzajach alergii np. alergii wziewnej bardzo pomocna jest znajomość kalendarza pyleń.
W przypadku sezonowego alergicznego zapalenia spojówek lecznicze opiera się na profilaktyce i leczeniu farmakologicznym.
Profilaktyka
Opiera się przede wszystkim na eliminacji alergenów, choć w praktyce jest to bardzo trudne. Dlatego w okresie intensywnego pylenia aby ograniczyć nieprzyjemne objawy należy:
- często przemywać twarz – zimną wodą,
- unikać przebywania w miejscu kwitnienia roślin (lasy, łąki, parki)
- zmieniać ubrania po powrocie do domu, ponieważ w czasie intensywnego pylenia pyłki osadzają się na odzieży,
- stosować zimne okłady na oczy,
- przemywać oczy preparatami sztucznych łez ( bez konserwantów ), ponieważ pozwoli to rozcieńczyć i wypłukać alergeny, co w konsekwencji zmniejsza świąd i przynosi ulgę,
- w czasie intensywnego pylenia w domu zamykać okna,
- ograniczyć wychodzenie z domu w czasie intensywnego pylenia,
- używać okularów, które powinny szczelnie okrywać oczy.
Leczenie farmakologiczne
Leczenie farmakologiczne obejmuje leczenie miejscowe oraz ogólne, do których należą preparaty przeciwhistaminowe, leki ze stabilizatorami komórek tucznych, a także glikokortykosteroidy.
Leki przeciwhistaminowe
W przypadku silnych objawów alergii ocznej lepiej sprawdzają się preparaty miejscowe. Ze względu na: większe stężenie preparatu w worku spojówkowym, szybkie działanie i skuteczne likwidowanie objawów. Ponadto nie posiada działań ubocznych.
Co więcej leki antyhistaminowe lepiej sprawdzają się, wówczas jeżeli stosowane będą od 7 do 14 dni przed okresem pylenia. Ponieważ blokują głównego mediatora alergii jakim jest histamina.
Leki ze stabilizatorami komórek tucznych
Leki ze stabilizatorami komórek tucznych w przypadku ostrych stanów posiadają niedużą skuteczność. Dlatego wskazane są bardziej jako profilaktyka.
Glikokortykosteroidy
Glikokortykosteroidy przy łagodnym przebiegu nie są zalecane przez wzgląd na objawy uboczne. Natomiast stosuje się je w ciężkich przypadkach, gdy dotychczasowe leczenie nie przyniosło pożądanego efektu.
Sezonowe alergiczne zapalenie spojówek jest to schorzenie, które potrafi dać się we znaki. Objawy są na tyle uciążliwe że potrafią skutecznie obniżyć jakość życia. Jednak choroba pomimo nasilania się z sezonu na sezon to wraz z wiekiem ustępuje i nie ma wpływu na proces widzenia.
Jedną z fundamentalnych i najważniejszych zasad w leczeniu sezonowego alergicznego zapalenia spojówek jest unikanie kontaktu z alergenem. Ponieważ jest to bardzo trudne, a w niektórych przypadkach nawet niemożliwe to przynajmniej powinno się ograniczyć ekspozycję na substancję która powoduje uciążliwe objawy. Dlatego też w tym schorzeniu warto jest znać kalendarz pylenia.